Astronomlar tamamen hazırlıksız bir anda karşılarına çıkan buzul bir gök cismi karşısında şaşkına uğramış durumda. 19 Ekim’de tespit edilen buzul kaya parçası, saatte 160,000 kilometre hızla yakınımızdan geçti. Süper sürati ile Güneş’in çekim kuvvetinden kaçmayı başaran A/2017 U1 adlı nesnenin, bu özelliği sebebiyle yıldızlararası uzaydan geldiği düşünülüyor.
A/2017 U1, yıldızlararası uzayda gezegenlerin nasıl oluştuğu konusunda gökbilimcileri aydınlatacak en önemli kaynak olabilir. Gezegenlerin çok sayıda buz ve kayalık enkazın bir araya gelmesiyle oluştuğu biliniyor. Bu süreçte yaşanan çarpışmalar, enkazın bir kısmını uzay boşluğuna savurabiliyor. A/2017 U1, her ne kadar şu an uzaklaşıyor olsa da Güneş Sistemi ötesinde oluşan bir gezegenin firarisi olabilir.
NASA’da görevli Joseph Masiero’ya göre, A/2017 U1 keşfinin kütleçekim dalgaları kadar büyük olduğunu düşünüyor. Sebebi, gezegenlerin bir yıldız etrafında nasıl oluştuğuna dair ilk delilin üşenmeden bizi ziyarete gelmiş olması.
Nasıl bulundu?
NASA’daki astrofizikçilerin çorapları uçuran haber, 19 Ekim’de Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nde görevli olan Rob Weryk’ten geldi. Pan-STARRS 1 teleskobu, süper sürati sebebiyle Güneş’in yörüngesinde yer alması mümkün olmayan bir cisim tespit etti.
Weryck, hemen meslektaşı Marco Micheli’yi uyardı. Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Kanarya Adaları’ndaki teleskobu ile yapılan gözlemler ile Hawaii’deki veriler birleştirilerek gök cisminin hızı ve rotası hesaplandı. A/2017 U1’in Güneş Sistemi’ne giriş yaptığı noktaya kadar rotası çıkarıldı ve hızı saniyede 26 kilometre olarak hesaplandı. Ardından gelen analizler, gök cisminin Çalgı (Lyra) takımyıldızı yönündne gelen bir enkaz parçası olduğuna işaret etti.
700 kiloton gücündeki asteroid 190,000 km yakınımızdan geçti
Güneş Sistemi’ne yabancı
İlk hesaplamalar A/2017 U1’in yıldızlararası uzaydan gelip gelmediği konusunda kesin bir sonuç vermedi. Güneş’in etrafında çizdiği fazlasıyla geniş açılı yörünge en büyük şüpheyi tespit ediyordu. Günler süren hesaplamaların ardından 26 Ekim’de elde edilen yeni yörünge parametleri A/2017 U1’in Güneş Sistemi’nden olmadığını kanıtladı.
Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’ndan Andy Rickin, “Geçmişte yanlış alarmlar verdiğimiz oldu… Ancak bu kesinlikle doğru bir tespit… Astronomi camiasında keşfin gerçekliğine yönelik tek bir şüphe yok” dedi.
Rivkin ve meslektaşları, A/2017 U1’in ilk olarak Güneş Sistemi’ne ait olabileceği olasılığını değerlendirdi. Jüpiter ve Satürn tarafından dürtüklendikten sonra süper bir hızla Güneş çevresinde kemer benzeri bir rotaya girdiği düşünüldü. Ancak hesaplamalar buzul kaya parçacının yıldızlararası uzaydan geldiğine işaret etti.
İlk dış uydu 4,000 ışık yılı ötede keşfedilmiş olabilir
Vakit dolmak üzere
A/2017 U1 ilk olarak bir kuyrukluyıldız olarak tanımlandı. Ancak Hawaii Astronomi Enstitüsü’nden Karen Meech’in gözlemleri bu ihtimali ortadan kaldırdı. Eğer bir kuyrukluyıldız olsaydı, Güneş’in yakınından geçerken buharlaşan materyal ve saçılan gazlardan oluşan bir kuyruk oluşturması gerekirdi.
Meech, “Günde 18 saat ayakta kalmanız gerekse bile yeni bir şey görmek her zaman heyecan verici” ifadesini kullandı.
Yapılan hesaplamalar, A/2017 U1’in Dünya’ya en çok yaklaştığı mesafeye gelmeden beş gün önce tespit edildiğini gösterdi. Güneş’ten uzaklaştıkça parlaklığı azalan gök cismi, 2 veya 3 Kasım’da Dünya’dan tamamen görünmez hale gelecek. Buna rağmen, Rivin o tarihe kadar elde edilecek tüm bilgilerin tarihi önem taşıyacağını söyledi:
“Güneş Sistemi dışından bir ziyaretçi geldi ve biz onu görebilmek için doğru yer ve zamandaydık… Buraya gelmeden önce nerede olduğunu kim bilebilir? Bundan sonra nereye gideceğini kim bilebilir? Uzay çok büyük ve biz onu görebiliyoruz.”
