Gökbilimciler bir ilke imza atarak K2-18b adı verilen ötegezegenin atmosferinde su tespit etti. Dünya’nın yaklaşık iki katı büyüklüğündeki ötegezegen, yıldızının yaşanabilir bölgesinde yer alıyor.
Gökbilimciler yaşam potansiyeli barındırma olasılığı son derece yüksek ilk ötegezegeni keşfetmeyi başardı. Dünya’dan 110 ışık yılı mesafede yer alan K2-18b, ilk kez Kepler uzay teleskobu tarafından 2015’te tespit edilmişti. Boyutu Dünya’nın yaklaşık iki, kütlesi ise sekiz katı olan K2-18b, yörüngesinde bulunduğu kırmızı cücenin yaşanabilir bölgesinde yer alıyor.
Nature Astronomy dergisinde yer alan araştırmanın sonuçları, 2016 ve 2017 yıllarında Hubble Uzay Teleskobu’nun topladığı veriler ışığında elde edildi. K2-18b böylece, bugüne dek atmosferinde su tespit edilen en küçük ötegezegen olarak kayıtlara geçti.
Dünya dışı yaşam olabilir mi?
K2-18b’nin yapısı hakkında astronomların elinde halen kesin veriler yok. İlk bulgular, ötegezegenin çok katmanlı geniş bir atmosfere sahip kayalık veya ağırlıklı olarak okyanuslar ile kaplı bir “su dünyası” olabileceğini gösteriyor.
Araştırmanın başını çeken Angelos Tsiaras (University College London), “yaşanabilir bölgede yer alan küçük ve suya sahip ötegezegenin şu an için en yüksek yaşam potansiyeli barındıran keşif olduğunu” belirtti.
Hubble ile “geçiş yöntemine” dayanan gözlemler yapan astronomlar, K2-18b’nin yıldızı önünden geçerken oluşturduğu izleri analiz ederek birçok bulgu topladı. Bulgulara göre, ötegezegenin atmosferi %0.01 ile %50 arasında su içeriyor. Ayrıca, suya ek olarak belirgin miktarda hidrojen bulunma olasılığı da yüksek.
Su miktarının çok geniş bir aralıkta yer alması, geçiş spektroskopisi yöntemi ile elde edilen kısıtlı verilerden kaynaklanıyor. Araştırmada yer alan Giovanna Tinetti, buna rağmen “su varlığına ait sinyallerin çok güçlü olduğunu, bir damla su bile bulunuyor olsa bu izleri yakaladıklarını” ifade etti. Haliyle, K2-18b’nin atmosferinde su bulunduğu kesinleşti ancak miktarı bilinmiyor.
Bol su buharı ve güçlü yerçekimi
K2-18b’nin atmosferinde su buharının yanı sıra hidrojen ve helyum bulunduğu da düşünülüyor. Kütlesi dünyanın sekiz katı olan ötegezegenin yerçekimi de doğru orantılı olarak daha güçlü.
Atmosferi Dünya’dan daha soğuk olan gezegen (kırmızı cüceler Güneş’e kıyasla daha küçük ve parlaklığı düşük yıldızlar), bir yılı 33 günde tamamlıyor. Yıldızına yakın olması, kırmızı cüce yörüngesindeki gezegenin yaşanabilir bölge içinde kalmasını sağlıyor.
K2-18b, yıldızının yanı sıra K2-18c adı verilen bir komşuya sahip. Eğer ötegezegenin yüzeyinde durup gökyüzüne bakma şansımız olsaydı Güneş gibi kör edici parlaklıkta bir nokta değil ama kırmızı bir yıldız görecektik. Öte yandan, çok güçlü yerçekimi ve yüksek morötesi radyasyon yüzünden uzay giysisi olmadan K2-18b yüzeyinde yürümek hiç mantıklı olmazdı.
Atmosfer yapısı nasıl?
K2-18b’nin yaşanabilirliğini açıklamak için öne sürülen üç düşünce var. Birincisi, bulutlardan arınmış vesu, hidrojen-helyum ağırlıklı bir atmosfere sahip olduğu. İkincisi, ilk senaryonun üzerine moleküler nitrojen de ekliyor. Üçüncü düşünce, K2-18b’nin bulutlarla kaplı, su ve hidrojen-helyum içeren bir atmosferi bulunduğu.
Araştırmada yer alan Ingo Waldmann, “Tüm istatistikler analiz edildiğinde, K2-18b’nin atmosferi bu ihtimallerin ortasında bir yerde kalıyor” dedi (aklıma az bulutlu, su ve hidrojen-helyum modeli geliyor).
Waldmann, atmosferinde su bulunan bir gezegeni mevcut uzay ve yer teleskoplarıyla incelemenin çok zor olduğunu da not düştü. Çünkü atmosfer ne kadar kalın ise yüzeyini incelemek o kadar zorlaşıyor. Bu noktada, neredeyse tüm ötegezegen keşiflerinde olduğu gibi akla James Webb Uzay Teleskobu geliyor.
Hubble’dan en az 10 kat daha yüksek bir gözlem kapasitesi bulunacak JWST, ötegezegenlerin atmosferlerini detaylı bir şekilde inceleyebilecek. NASA, kısa süre önce dev teleskobun inşasının tamamlandığını açıklamıştı. Tarihi ateşleme tarihi, şu an için Mart 2021.
