Astronomlar, kendi eksenindeki dönüş hızı çok yavaş olmasına rağmen atmosferi çok hızlı hareket eden Venüs’ün bu tuhaflığına açıklama getirdi.
Dünya kendi ekseninde dönerken havayı da kendisi ile çeker. Bu süreçte atmosfer, altındaki kayalık yüzeye nazaran biraz daha yavaş ilerler. Aynı durum, gaz devi Jüpiter’de yapılan gözlemlerde de görüldü. Ancak, bir zamanlar Dünya’ya ikizi kadar benziyor olsa da bugün Güneş Sistemi’nin en gizemli sıradışı gök cisimlerinden birine dönüşen Venüs için durum farklı. Gezegenin atmosferi, kendi dönüş hızından tam 60 kat fazla. Japonya’nın Akatsuki uzay aracı, elde ettiği veriler ile bu tuhaflığın açıklanması için yeni bulgular sundu.
Venüs’ün kendi eksenindeki bir dönüşü tamamlaması 243 gün sürüyor. Yani, gezegendeki bir gün, 243 Dünya gününe eşit. Gezegenin Güneş etrafındaki bir turu tamamlaması ise 224.7 gün sürüyor. Bu haliyle, Venüs bir günü yılından uzun olduğu bilinen tek gezegen. Bu yavaşlığı, atmosferini transfer etmesi için çok az açısal hız sunuyor. Buna rağmen, atmosferdeki fırtınalar irtifa arttıkça hız kazanıyor. Yerden sadece 70 kilometre yükseklikteki fırtınaların gezegenin etrafını turlaması sadece dört gün sürüyor. Rüzgarların yüzey ile sürtünme payı düşünüldüğünde ortaya çıkan hız fazlasıyla şaşırtıcı.
ESA Venus Express tarafından Ağustos 2007’de yapılan gözlemlerde elde edilen verilerle oluşturulan video, Venüs’ün güney kutkubdaki dipolü gösteriyor. Karnaşık atmosferik girdap benzeri bir oluşumu temsil eden dipol, Venüs’ün yüzeyinden 65,000 km mesafeden elde edilen görüntülerde net bir şekilde görülebiliyor.
Bilinmeyen bir mekanizma mı var?
Hokkaido Üniversitesi’nden Dr. Takeshi Horinouchi, Akatsuki üzerindeki morötesi ve kızılötesi kameraları kullanarak Venüs’ün sülfirik asit dolu bulutlarının hareketinine dair bugüne dek elde edilen en net verileri topladı. Veriler, ekvator ve kutuplar arasındaki sıcaklık eğiminin tahmin edilenden çok daha az olduğunu ortaya koydu. Bu bulgu, “enlem karışımı” yaşanıyor olabileceğine işaret etti.
Horinouchi açıklamasında, “Bu tür bir dolanım rüzgar dağıtımını değiştirebilir ve süper rotasyon zirvesini zayıflatabilir… Aynı zamanda gözlemlenen rüzgar dağılınını güçlendiren ve devam ettiren bir diğer mekanizma olduğuna dair izler bulunuyor” ifadesini kullandı.
Süper rotasyon, Venüs’ün ekvator bölgesindeki batıya doğru akan rüzgar akımını temsil ediyor. Bu rüzgarlar, gezegenin gece tarafına ısı aktarımı yapıyor.
Science dergisinde yayınlanan araştırmada, Güneş’ten gelen ısının etkili olduğu bölgede oluşan termal dalganın hem Venüs’ün gece tarafını hem de yüksek enlemlerine yayıldığı belirtildi.
Horinouchi, elde edilen veriler ile gel-git kilidi bulunan öte gezegenlerdeki atmosferik sistemleri daha iyi anlayabileceğimizi belirtti. Venüs gibi uzun günlere sahip ancak Güneş’ten daha cılız yıldızların yörüngesinde bulunan gezegenler, gece ve gündüz taraflarının birleştiği dar yaşanabilir alanlara sahip olabilirler. Bu aşamada, yaşamı ayakta tutmak için gündüz tarafından aktarılacak ısı kritik bir rol oynuyor olabilir.
Venüs’ü cehenneme çeviren faktörlerden birini temsil eden şiddetli rüzgarlar aslına bakılırsa gezegenin gündüz kısmındaki anormal sıcaklığı biraz dindiriyor. Öte yandan, karanlık tarafındaki sıcaklığı da artırıyor. Ancak tek sorun sıcaklık veya kasırgalar değil. Anormal atmosfer basıncı ve sülfürik asit yağmurları, Venüs’ün içinden çıkılması zor bulmacasını çözmeyi zorlaştıran diğer faktörler.
Yukarıdaki fotoğraf, Venus Express uzay aracı tarafından 23 Temmuz 2007 tarihinde 35,000 km mesafeden elde edildi. Venüs’ün güney yarımküresindeki atmosferi morötesi spektrumda gösteren kare, gezegenin dört bir yanını saran kalın bulut tabakasını gözler önüne seriyor.
