Uykudayken Gelen Sessiz Ölüm: Uyku Apnesi Nedir?
Uyku, hiç şüphesiz insanların yaşamını sürdürmesi için gerekli olan ögelerin başında gelir. Uyku süresi, yenidoğanlar için 16 saat, genç yetişkinler için 9 saat, yetişkinler için ise 7-8 saattir. Uyku süresi kadar uyku kalitesi de önemlidir. Bu kaliteyi arttırmak için uzmanlar çeşitli önerilerde bulunmaktadır. Örneğin uyuduğunuz yerin karanlık olması, uykudan önce mobil cihazlardan uzaklaşmak gibi.
Peki siz uyurken aniden solunumunuz kesilseydi ve kandaki oksijen yüzdeniz düşseydi ne olurdu? Biz bu duruma “Uyku Apnesi” diyoruz. Devamı Aşağıdaki Yazımızda:
Genel Bilgiler
Uyku Apnesi, solunum duraklamalarından kaynaklanır. En az 20 saniye sürer ve bu durum kandaki oksijen seviyesinin artıp, karbondioksit seviyesinin yükselmesine neden olur. Her yaştan insanda görülebilir. Uyku apnesi, sıklık bakımından astım ve diyabet kadar yaygındır. Uyku apnesinin nedenleri arasında solunum sorunları ve nörolojik problemler olduğu düşünülse de üzerine çalışılması gereken bir hastalıktır. Çünkü uyku apnesi oluşumunu ve prognozunu etkileyen çok fazla etken bulunmaktadır. Öyle ki, uyku pozisyonu bile uyku apnesinin seyrini değiştirebilmektedir. Bununla ilgili olarak Türk Hocalarımızın yaptığı makale çalışmasına linkten ulaşabilirsiniz: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gmbd/issue/69745/1040227
Eğer uyku apnesi önemsenmez ve önlem alınmazsa önce başka hastalıklara neden olur (kalp krizi, felç, iktidarsızlık) sonrasında da ölümle sonuçlanır.
Belirtiler
- Düzensiz Solunum
- Uykuda Solunum Durması
- Mide Yanması
- Gündüz Aşırı Uykulu Olma Hali
- Göğüs Basısı
- Gece Çok İdrara Çıkma
- Uykuda Terleme
Bu belirtiler, çoğunlukla uyku apnesinin göstergelerindendir. Uyku apnesinin kesin olarak teşhislenebilmesi için “poligrafik tetkik” adı verilen geniş bir uyku testi yapılması gerekir.
Çeşitleri
Uyku apnesi temelde 3 tanedir, Bunlar: Obstrüktif Apne, Merkezi Apne ve Bileşik Apne’dir. Sıklık bakımından en fazla görülen Obstrüktif Apnedir. Bu da yaklaşık tüm vakaların %85`ini oluşturur.
Obstrüktif Apne:
Bu apne tipi boğazdaki kasları ilgilendirir. Boğazdaki kasların solunum yolunu kapatmasıyla solunum engellenir ve apne başlar. Beyin bu oksijen sıkıntısını hafif uykuya geçerek tolere etmeye çalışır. Bu sebeple de hasta, derin uykuya hiç geçemez bu da hastanın beyinsel bir sersemlik yaşamasına yol açar. Fakat hasta bunun farkına varamaz. Obstrüktif apnenin birçok hastalığı beraberinde getirdiği veya birçok hastalığın nedeni olduğu literatürde geniş olarak bahsedilmiştir. Bu hastalıkların en başında kardiyak sorunlar gelmektedir. Kardiyovasküler hastalığı olan veya bu riski taşıyan birçok hasta, obstrüktif (üst solunum yolunun aralıklı çökmesi ile birlikte) veya merkezi (epizodik solunum yolu kaybı) olabilen uykuda solunum bozukluğuna sahiptir. Bir yandan obezite de obstrüktif uyku apnesine yatkınlık oluşturur. Bir yandan obeziteli insan sayısı sürekli arttığı için obstrüktif apneli birey sayısı da artış göstermektedir.
Merkezi Apne:
Bu sefer sorun, solunumun asıl yerinde değildir. Apne, beynin solunumsal bölgesine giden kasların doğru sinyal gönderememesiyle yaşanır. Bu nedenle solunum kesilmelerinde, hasta daha uyanıktır ve daha bilinçlidir.
Tedavisi:
Obstrüktif apnenin en etkili tedavi yöntemi, CPAP (Continious Positive Airway Pressure) (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı) cihazının sürekli ve düzenli tedavisidir. Bu cihazın amacı boğazı kapatan kasların kapanmasını engellemektir. Bileşik ve merkezi tipteki uyku apnesi tedavisinde, uyku sırasında nefes alışverişi çeşitli değişik tekniklerle düzenleyen APAP (Automatic Positive Airway Pressure), xPAP ST (Spontaneous Time) veya ASV (Adaptive servo-ventilation) cihazları kullanılmaktadır.
Tedavi yöntemi olarak, solunum yolu kasları ile ilgili birçok ameliyat denenmiştir fakat kesin bir operasyon yönteminde başarılı olunamamıştır. Bu nedenle literatüre geçen bir ameliyat türü yoktur.
Uyku Apnesinden Korunma Yolları:
Yaşam tarzında alınacak bazı önlemler, uyku apnesini azaltabilir. Örneğin obeziteli hastalarda kilo kaybı yaşandığı zaman, uyku apnesinin azaldığı görülmüştür. Aynı şekilde sırtüstü yatmak da solunum problemi yaratabileceği için, sırtüstü yatmayı engelleyecek şekilde bir karın yüküyle uyumak, uyku apnesini azaltabilir.
Kaynakça:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/gmbd/issue/69745/1040227
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27583421/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23770180/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031395516367980?via%3Dihub
