NASA Swift Gözlemevi, 22 Haziran 2022 tarihinde 500 milyon ışık yılı ötede oldukça merak uyandırıcı bir hareketlilik tespit etti. Büyük bir gaz kütlesi çıkışına işaret eden bulgular incelendiğinde, bir yıldızın yavaşça bir kara delik tarafından yutulduğu ortaya çıkarıldı.
Karşımızdaki tabloda ilginç detaylar şunlar: Bir kara deliğin yörüngesine düşmek gibi bir talihsizlik yaşayan bir gezegenin kademeli olarak yutulması senaryosu burada ters işliyor. Swift J023017.0+283603, kısaca Swift J0230 olarak adlandırılan kara delik, yörüngesinde yer aldığı yıldıza her yaklaştığında ondan bir parça koparıyor ve içine çekiyor.
Nature Astronomy dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, gama ışını patlamalarını incelemek için 2004’te aeşlenen çoklu dalgaboyu gözlemevi (Neil Gehrels) Swift, kara delik ve talihsiz yıldızı X-ray gözlemleri kapsamında tespit etti. İkili, Triangulum (Üçgen) takımyıldızında yer alıyor.
Her ne kadar bilim-kurguda son derece esrarengiz ve fazla dinamik olmayan dev nesneler gibi lanse edilseler de, özellikle son yıllarda yapılan keşifler kara deliklerin ne kadar aktif ve yıkıcı olduğunu ortaya çıkarmış durumda. Evrendeki en yoğun nesnelerden birini temsil eden kara deliklerin çevresini saran materyal diski inanılmaz bir hareketlilik ve ısıya sahip olduğu gibi kara deliklerin olay ufkuna düşen ışınlar bile oradan kaçmayı başaramıyor.
Ölüm spirali
Swift’in gözlemlediği olayda, Swift J0230 adlı kara delik yörüngesinde yer aldığı yıldızı tuzağına düşürmüş bir durumda. Bir yıldızın kaçınılmaz bir döngüde kendisine her yaklaştığında bir kara deliğe materyal kaptırması tekrarlı ‘gel-git bozulması olayı’ (tidal disruption event) olarak biliniyor.
Swift J0230 yıldızı ile gel-git bozulması ilişkisinde olduğu tespit edilen ilk kara delik değil. 2021 yılında 570 milyon ışık yılı ötede gözlemlenen ASASSN-14ko adlı olayda, altı yılı aşkın gözlemler sonucunda bir yıldızın bir galaksinin merkezindeki süper dev kara delik tarafından yavaşça yutulduğu anlaşılmıştı. Yıldız, süper dev kara deliğin yörüngesine takılmıştı ancak biraz talih ile tek seferde yutulmayacak bir mesafe korumayı başarmıştı. Yörünge hareketinde kara deliğe yaklaştığı her sefer ise akılda canlandırması heyecan verici bir etkileşim yaşanıyor.
Araştırmada verilen bilgiye göreSwift J2030’un kütlesi Güneş’in kütlesinin 200,000 katı. Yıldız her defasında kendisine yaklaştığında, yaklaşık üç Dünya kadar materyal koparıyor. Bulgular her ne kadar açıklayıcı olsa da, astronomlar gel-git bozulması olayları ile aktif galaktik çekirdek (AGN) canlanması olaylarından ayırt edebilmek için daha fazla araştırma gerektiğini belirtiyor. AGN olaylarında, galaksilerin merkezlerindeki süper dev kara delikler uzay boşluğuna jet akımları püskürtüyorlar. Uzaktan bakıldığında, bir kara deliğin uzun uykusundan uyanışını andıran bu olay talihsiz bir yıldızın yutulması ile karıştırılabiliyor.
Bir yıldızın bir kara deliğin yörüngesindeki hareketini gösteren illüstrasyon/NASA’s Goddard Space Flight Center/Chris Smith (USRA/GESTAR).
Kaynak: Gizmodo
