Titan’ın buzul bulutları ilk kez görüldü

Güneş Sistemi’nin yaşam olasılığı barındırdığı düşünülen uydularından Titan’ın ne kadar soğuk olduğunu hepimiz biliyoruz. Dünya’ya ulaşan Güneş ışınlarının sadece yüzde 1’ini görebilen Titan, metan yağmurlarına tanık olan kalın bir atmosfere ve sıcaklığın -179’a kadar düştüğü bir yüzeye sahip. Europa’nın ardından koloni kurma adına en büyük hayallerimizi barındıran Titan, anlaşıldığı üzere ısı kalkanı ve ısı üretimi teknolojilerinde beyinleri fazlasıyla zorlayacak.

Titan’ın aşırı soğuk geçen kış mevsimi hakkında gökbilimcilerin elde ettiği en son veri ise Cassini’nin güney kutbuna ait fotoğrafları oldu. Fotoğraflarda, ilk kez 2012’de keşfedilen ‘buzul bulut sisteminin’ sanılandan çok daha büyük olduğu görüldü.

NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Carrie Anderson, “Kızılötesi verilere baktığımız zaman buz bulutu daha önce hiç görmediğimiz bir şey olarak belirdi… Suratımıza tokat yemiş gibi olduk” ifadesini kullandı.

Cassini, Titan’ın güney kutbundaki bulut sistemini ilk kez Troposfer ile Mezosfer arasındaki katmadan, yerden 300 kilometre yükseklikte görüntülemişti. Yeni fotoğraflar, üç yıl önce görülen bulutun ‘buzdağının ucu olduğunu’ ortaya koydu. Stratosferin doldurduğu aralıkta, bu sefer yerden 200 kilometre yükseklikte elde edilen fotoğraflar, devasa bir buzul bulutu gözler önüne serdi.

Titan’ın ‘buzul üs gemileri’ nasıl oluşuyor?

Titan’ın güney kutbundaki buzul bulutlar Dünya’daki yağmur bulutları gibi oluşmuyor. Yağmur bulutlarının oluşumu için yüzeyde buharlaşan su troposferde yükseldiği süreçte soğuk havayla etkileşime giriyor. Su buharının uygun sıcaklık ve basınçta yoğunlaşmasını sağlayacak irtifada yağmur bulutları meydana geliyor. Titan’ın metan yağmur bulutlarının da benzer şekilde oluştuğu biliniyor.

Titan’ın kutup bölgelerindeki bulutlar ise atmosferde daha yüksek katmanlarda ve farklı süreçlerde oluşuyor. Atmosferdeki döngü sıcak yarımküredeki gazları soğuk yarımküredeki soğuk gazlara dönüştürüyor. Soğuk yarımkürede sıcak hava küvette giderek azalan su gibi alçalıyor.

Duman benzeri hidrokarbon karışımı gazlar ile nitrojen içerikli nitril adı verilen kimyasallar, alçaldıkları ve karıştıkları süreçte giderek daha da soğuk havayla temasa geçiyor. Farklı gazların farklı sıcaklıklarda yoğunlaşmaları, farklı irtifalarda bulut tabakaları oluşturuyor.

-150’nin altında soğuklar

Cassini, Satürn sistemine ulaştığı 2004 yılında Titan’ın kuzey kutup bölgesinde kışın ortaları yaşanıyordu. Yavaşça bahara geçen kutup noktasında buzul bulutlar da ortadan kayboluyordu. O zamandan bu yana bulut oluşumu yaşayan ve katmanlar halinde dev bir sistem oluşturan güney kutup bölgesi, Titan’ın küresel döngüsünün de değiştiğine işaret ediyor.

Cassini ekibinde yer alan NASA Jet İtiş Gücü Laboratuvarı’ndan (JPL) Scott Edgington, ‘Titan’daki mevsimsel değişimlerin kendilerini şaşırtmaya devam edeceğini’ düşünüyor. Edgington, Cassini’nin 2017’de sona erecek görevine kadar Titan’da değişimi çok daha iyi gözlemleyecek donanımlara sahip olduğunu belirtiyor.

Cassini’nin 2012’de elde ettiği görüntüler, Titan’ın güney kutbundaki sıcaklığın -150 derece civarında olduğunu öne sürmüştü. Stratosferin daha alçak bölgelerindeki hidrojen, karbon ve nitrojen içerikli buzul bulutu ise sıcaklığın bu noktada çok daha düşük olduğuna işaret ediyor.

Kışın başlangıcı öldüresiye soğuk

Titan’ın görkemine yakışan dev buzul bulut, Cassini’nin kızılötesi veri toplama cihazı CIRS (Bileşik Kızılötesi Spektrometre) tarafından tespit edildi. Atmosferdeki görülür termal dalgaboylarını analiz eden CIRS, buzul parçacıkların yoğun olduğu bulutun Dünya’daki sisler gibi düşük bir kütleye sahip ve tepesinin genelde düz olduğunu tespit etti.

Anderson ve meslektaşlarının tahmini, Titan’da kışın başlangıcının bitişine kıyasla çok daha şiddetli olduğu yönünde. CIRS’ın topladığı verilerin ardından heyula gibi buzul bulutun belirmesi en ikna edici bulgu.

Titan’ın buzul bulutu hakkındaki bilgiler, bugüne kadar Plüton, Mars ve V774014 adlı gezegen hakkında bilgilerin sunulduğu Amerikan Astronomi Birliği konferansında sunuldu.

Cassini, Titan’daki kış mevsiminin başlangıcını bu kadar detaylı gözlemleyen ilk uzay aracı oldu. Her mevsimin 7,5 Dünya yılına eşit olduğu Titan’da, mevsimsel dönüşümleri izleyecek imkan henüz bulunmuyor. Görev süresi 2017’de sora erecek Cassini, ‘Büyük Final’ dalışında Titan’da kışın nasıl yaşandığı hakkında daha detaylı bilgiler elde edecek.