SpaceX’in NASA Ticari Mürettebat Programı’nda kullanacağı insanlı uzay aracı Crew Dragon, statik ateşleme denemesinde yaşanan devasa patlama ile parçalandı.
SpaceX Crew Dragon uzay aracı, ilk yörünge uçuşunu gerçekleştirdikten altı hafta sonra yapılan statik ateşleme denemesinde dev bir patlama sonucu ağır hasar gördü. Patlama, SuperDraco ateşlemesinin başlamasından birkaç saniye önce yaşandı.
Yaşanan kazanın ardından bu yıl başlaması planlanan Ticari Uzay Mürettebatı programının SpaceX tarafında ertelenmesine kesin gözüyle bakılıyor.
NASA Başkanı Jim Bridenstine, Crew Dragon’un son ateşleme denemesinde yaşanan kaza hakkında bilgilendirildiklerini ve Ticari Mürettebat Programı’na devam etmek için gerekli olan tüm çalışmanın yapılacağını belirtti.
Crew Dragon’un yaşadığı patlama, SpaceX için son derece beklenmedik bir gelişme. Geride kalan son dokuz yıl içinde SpaceX 18 Cargo ve Crew Dragon görevi gerçekleştirdi ve beş kapsül ikinci kez resmi görevlerde kullanıldı. 20 Nisan’da yaşanan kaza ise SpaceX’in kullanıma hazır olduğu kanıtlanan bir uzay kapsülünün yaşadığı ilk başarısızlığı temsil ediyor.
NASASpaceflight.com sayfasında yer alan bilgiye göre SpaceX ilk yörünge uçuşu denemesi başarıyla tamamlanan kapsülün resmi görevlere hazır olduğunu göstermek için bir seri ateşleme denemesi yapmayı kararlaştırmıştı. Denemeler, SpaceX’in Dragon denemeleri için küçük bir alana sahip olduğu Cape Canaveral uzay üssünde başladı. Crew Dragon C201 kapsülünün Cumartesi günü yapılan denemesinde Draco manevra ateşleyicileri başarıyla test edildi. Ardından yapılacak SuperDraco ateşlemesi ile C201 için ilk entegre test ateşlemesi olacaktı.
Crew Dragon C201’in deneme sürecindeki son adım ise uçuş esnasında kaçış senaryosu olacaktı. Bu denemede kapsül bir Falcon 9 ile ateşlendikten sonra an yüksek aerodinamik stress noktasında (Max Q) roketten ayrılacaktı.
Hata basınç sisteminde olabilir mi?
Patlama yaşanan denemeden sızdırılan videoda, yaşanan patlama ile Crew Dragon C201’den geriye sadece alev ve duman saçan bir enkazın kaldığı patlama görülüyor. Patlamaya aracın tasarımındaki bir kusur veya iç yapısındaki bir teknik hatanın sebep vermiş olabileceği düşünülse de, kesin sebep şu an bilinmiyor.
Ateşleme kaçış sistemleri için özel olarak geliştirilen basınçlı roket motorlarına uygun olarak, Crew Dragon’un SuperDraco ateşleyicileri de uçuşa hazır duruma geldiklerinde milisaniyeler içinde devreye girebiliyor. Motorların devreye girdiği anın ateşlemeden örneğin 10 saniye önce olduğu söylenebilir. SpaceX’in statik ateşleme denemesinde belirlediği ayalarların da kaçış ateşlemesi (görev iptali durumunda) ayarlarından farklı olacağını düşünmek çok mantıklı değil. Yine de, videoda dikkat çeken durum patlamanın SuperDraco motorları ateşlenmeden önce yaşanmış olması.
Patlamanın boyutuna bakıldığı zaman kazanın sebebinin yakıt sisteminde olduğu da düşünülebilir. Yakıt tankları, boruları veya vanalarında yaşanan bir aksaklık Crew Dragon’un tümünü havaya uçuran bir patlamanın sebebi olabilir. Daha endişe verici olasılık, uzay kapsülünün basınç sisteminde bir arıza yaşanmış olması. Bu tür bir arıza, hem yakıcı maddenin hem de yakıtın araç boyunca kontrolsüz dağılmasını ve etkileşime girdikleri anda patlamaya neden olmalarını sağlar. Videoda görülen durum da buna çok yakın.
NASA’nın her yıl Rusya’ya yüz milyonlarca dolar ödemesini gereksiz kılacak Ticari Mürettebat Programı, Boeing’in CTS-100 Starline uzay aracı ile devam edecek. Boeing’in başarılı olması halinde ilk mürettebatlı uçuşu SpaceX’ten önce gerçekleştirmesi muhtemel. SpaceX’in de yaşanan kazanın ardından hızla toparlanması ve başarılı denemeler ile uçuşa hazır olduğunu tekrar göstermesi bekleniyor. Crew Dragon’un ilk yörünge uçuş denmesi olan DM-1’de, SuperDraco ateşleyicileri ateşlemeye ve iptal edilmeye hazır halde en 80 dakika hiçbir sorun yaşamadan beklemişti. Kısaca, aslında Crew Dragon uçuşa hazır ancak birileri bir şeyi gözden kaçırdı.
