Yeniden kullanılabilir roketler alanında öncü olan SpaceX, Grasshopper projesiyle başlayan süreçte yine seviye atlamayı başardı. Firma, Falcon 9 roketlerini dikey olarak indirme denemelerinde defalarca başarısızlık yaşadıktan sonra Aralık 2015’te başarıya ulaşmıştı. Aralık 2015’te 11 ORBCOMM uydusu taşıyan Falcon 9, Cape Canaveral üssüne iniş yapmıştı. O günden bu yana birçok kez Falcon 9 roketlerinin ilk kademelerini yere indirmeyi başaran SpaceX, dün yeniden kullanılabilir roketlerin asıl amacına ulaşarak tarihe geçti (Test ateşlemelerindeki ‘ilk’ler ise Blue Origin’e ait).
Florida, Cape Canaveral üssünden ateşlenen Falcon 9, SES-10 iletişim uydusunu yörüngeye taşıdıktan sonra Atlantik Okyanusu’nda bekleyen yüzer platformlardan birine indi. Söz konusu roket, Nisan 2016’da Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) kargo gönderilmek için kullanılmış ve SpaceX’in okyanusa altıncı başarılı inişini gerçekleştirmişti. SpaceX böylece aynı roketi resmi bir görevde iki kez kullandı ve üçüncü kez kullanmak için Dünya’ya indirdi. Firmanın ilk yez yere inmeyi başaran Falcon 9 roketi ise sergilenmek üzere SpaceX’in Hawthorne’daki merkez binasına taşındı.
Yıllar süren çabaların ardından SpaceX’in canlı yayınında beliren Elon Musk, “Bu başarı bir roketin en pahalı kısmı olan yörünge sınıfı ateşleyici tekrar kullanabileceğini gösteriyor. Bu, uzay uçuşlarında kesinlikle devrim niteliğinde olacak” ifadesini kullandı.
Bir Falcon 9’un üretilmesinden ateşlenmesine kadar maliyeti yaklaşık 60 milyon dolar tutuyor. Yeniden kullanılabilen bir Falcon 9 ise sadece ateşleme ve lojistik gibi maliyetleri ile bu bütçeyi en az 10 kat aşağı çekiyor.
Roketin neresi Dünya’yı dönüyor?
NASA’nın büyük desteği ile ayakta kalabilen SpaceX, kurulduğu günden bu yana en büyük tasarrufu roket parçalarından sağlamaya çalışıyor. Firma, 2011’den bu yana roket parçalarını kısmen kullanılabilir hale getirmeye çalışıyordu. 30 Mart’taki dönüm noktasına kadar, tüm yörünge roketlerinin geride kalan kısımları ateşlendikten sonra çöpe atılıyordu.
SpaceX ve diğer roket firmalarını gelecekte çok büyük maliyetlerden kurtaracak çözüm, ana motorlar ve yakıtın büyük kısmını taşıyan ilk kademenin yeniden kullanılabilir halde Dünya’ya inebilmesi. EchoStar 23 görevi ile taşıma yükünü 35 bin kilometrenin ötesine taşıyabilen bir roket olan Falcon 9’un yeniden kullanılabilmesi, SpaceX için çok anlam ifade ediyor.
Roketin 9 Merlin roketi içeren ana kademesi, ateşlendiğinde tam güçle uçan beş Boeing 747’den daha fazla itiş gücü çıkarıyor. Deniz seviyesinde 700 bin, uzay boşluğunda ise 800 bin ton itiş gücüne erişiyor.
SpaceX SES-10 görevinden önce 13 resmi görevde Falcon 9 ateşlemiş ve sekiz tanesi yere veya okyanusa inmeyi başarmıştı. Geride kalan iki yılda kullanılan roket stoku artan firma, en son ateşleme ile Dünya’ya sağ salim indirdiği roket sayısını da dokuza çıkarırdı. Aynı roket, iki kez Dünya-yörünge seferi yapan ilk roket oldu.
Musk, “Bu noktaya gelmek bizler için 15 yıla mal oldu ve uzun bir zaman geçmesi gerekti… Bu yolda çok fazla zorlukla karşılaştık ama ben uzay tarihinde bu inanılmaz dönüm noktasına ulaşan SpaceX’ten sonsuz gurur duyuyorum” dedi.
Uydu firmaları için indirimli dönem başlıyor
En son görevde ateşlenen SES-10 uydusu, uzay-havacılık alanında giderek öne çıkmaya başlayan Lüksemburg merkezli SES firmasına ait. Yerden 35,300 kilometre yükseğe yerleştirilen uydu, Latin Amerika’ya iletişim hizmeti sunacak.
SpaceX, Eylül 2016’da yaşadığı ve İsrail firması Spacecom’un 200 milyon dolarlık uydusu Amos-6’nın havaya uçmasının ardından firmanın olumsuz eleştirisine maruz kalmıştı. Spacecom, uydu ateşleme görevlerinde başarı garantisi vermediği sürece tekrar SpaceX ile çalışmayacaklarını söylemişti. Ocak 2017’den itibaren yüzde 100 başarılı görevlerle göz dolduran SpaceX, en son başarı ile müşterilerini daha da mutlu edecek. SES, bunlardan biri.
First stage entry burn complete. Second stage continuing nominally to geostationary transfer orbit. pic.twitter.com/RXAzvT0xT0
— SpaceX (@SpaceX) March 30, 2017
SES, geçmişte kullanılmış bir roketle uydusunun ateşlenmesi konusunda istekli olarak SpaceX’in önünü açmıştı. SpaceX Başkanı Gwynne Shotwell de kullanılan Falcon 9 roketleriyle yapılacak ateşlemelerde müşterilerin ‘yüzde 30’a çıkan indirimler alacağını’ belirtti. Yani, 60 milyon dolara gelen bir ateşleme ikinci el roketler ile 40 milyon dolardan başlayacak. En son ateşlemenin ne kadar mal olduğunu ise iki firma açıklamadı.
SES CTO’su Martin Halliwell, indirim aldıklarını doğrulayarak ‘bu alanda ilk adımı attıkları için mutlu olduklarını ve asıl amacın bütçeden kısmak değil, ikinci el roketlerle görev yapılabileceğini göstermek olduğunu’ söyledi.
Bu başarının arka planında dikkat çekmemiz gereken bir nokta daha var. SpaceX’in Falcon 9 ikinci kez ateşlenebilir hale getirmesi yaklaşık 4 ay sürdü. İleride, bu sürenin kısaltılması şart.
