ESA’nın Mars toprağını incelemesi için geliştirdiği ve Trace Gas Orbiter (TGO) uydusu ile Kızıl Gezegen’e gönderdiği Schiaparelli, 19 Ekim 2016’da yaptığı denemede hazin bir son yaşamıştı. Başarılı bir iniş yerine son sürat yere çakılan Schiaparelli, Mars yüzeyinde küçük bir çarpışma krateri oluşturarak görevine başlamadan son vermişti.
ESA, geçtiğimiz hafta Schiaparelli’nin neden çakıldığına ait araştırmayı tamamlayarak bilgileri kamuoyuna sundu. Verilen bilgilere göre, sorun Schiaparelli Mars atmosferine değdikten 3 dakika sonra başladı. Paraşütünü açan uzay aracı bir anda süratla dönmeye başladı.
Çok hızlı bir şekilde dönmeye başlayan Schiaparelli’nin döngü-kontrol mekanizması bu aşamada devre dışı kaldı. ESA, bu durumun kılavuz, navigasyon ve kontrol-sistemi yazılımındaki irtifa hesabı hatasından kaynaklandığını açıkladı.
Schiaparelli’nin bilgisayarı, hatalı irtifa hesabını radar ölçümleriyle birleştirince uzay aracının çok daha alçakta olduğunu sandı. Sonuç olarak paraşüt ve arka panel erken açıldı, inişi yavaşlatan motorlar yere temastan 30 saniye değil sadece 3 saniye önce ateşlendi. Analizler, ESA’nın kazanın ardından sunduğu ilk ön-inceleme raporuyla uyum gösteriyor.
İlginizi çekebilir: Karadelik kaşifinin sonunu yazılım hatası getirdi
Başarılı bir iniş ne zaman göreceğiz?
Adını 19’uncu yüzyılda yaşamış olan ünlü astronom Giovanni Schiaparelli’den alan uzay aracı, TGO ile birlikte ExoMars görevinin bir parçasıydı. TGO, Mars atmosferini ve yüzeyini incelemek üzere başarıyla göreve başlarken, Schiaparelli kısa sürecek bir göreve başlama şansı bile bulamadı.
Schiaparelli’nin asıl görevi, ExoMars’ın 2020’de başlaması planlanan ikinci safhası için önemli bilgiler toplamaktı. Mars’a yaşam izleri araştırması için gelişmiş bir keşif aracı göndermek isteyen ESA, Schiaparelli’nin yapacağı deneme ile bir başka gezegene başarıyla iniş yapılmasını sağlayacak teknolojiyi sınayacaktı.
ESA, her ne kadar risk faktörü çok azalmamış olsa da Schiaparelli kazasından birçok önemli bilgi elde etti. ESA Genel Direktörü Jan Woerner, ‘inişin son anlarında yaşanan yazılım hatası olmasaydı eksik noktaları saptama şanslarının hiç olmayacağını’ söyledi. Woerner, kaza incelemesinin ardından 2020 görevine fayda sağlayacak bilgiler elde ettiklerini belirtti.
ESA, zayıf noktaların ‘paraşüt davranışları’ ve ‘geliştirilmesi gereken yazılım’ olduğunu not düştü. Uzay ajansı, Kasım 2014’te 67P kuyrukluyıldızına gönderdiği Philae keşif aracını da güç bela indirmişti. Gök cisimlerine iniş konusunda henüz tam başarı elde edememiş olan ESA, 2020 şeytanın bacağını kırmak istiyor. Uzay ajansının Titan’a inen Huygens uzay aracını, NASA’nın Cassini uydusu taşımıştı.
