Şili’deki Çok Büyük Teleskop’a (VLT) bağlı MAD donanımını kullanan gökbilimciler, 19.000 ışık yılı ötede yer alan Terzan 5 galaksi kümesi hakkında yeni ve ilginç çekici bilgiler ortaya çıkardı.
Elde edilen bulgulara göre, Terzan 5 bir galaksinin ‘ilkel yapı taşlarından birini’ temsil ediyor olabilir. Hatta, Samanyolu’nun ilk zamanlarından kalmış bir enkaza bakıyor olabiliriz.
Yay (Sagittarius) Takımyıldızı’nda yer alan ve ilk kez 1968’de keşfedilen Terzan 5 üzerinde yapılan gözlemler, yıldız kümesinde kimyasal bileşenleri farklı olan ve aralarındaki yaş farkı 7 milyar yılın üzerine çıkan iki farklı yıldız türü bulunduğunu belirledi.
Aynı yıldız kümesinde 4.5 ile 12.5 milyar yıl yaşlarındaki yıldızların bulunuyor olması, Terzan 5’in iki büyük farklı patlama sonucunda oluştuğu düşüncesini doğurdu. Ayrıca, Terzan 5’in mutlaka çok büyük bir gaz kümesinden oluşması gerektiği, aksi takdirde ikinci bir patlamayı destekleyecek yeterli materyalin bulunamayacağı ifade edildi.
Hollanda’nın Groningen Üniversitesi’nden Davide Massari, ‘Terzan 5’in kaynağı olan orijinal gaz kümesinin Güneş’ten en az 100 milyon kat fazla kütleye sahip olduğunu’ belirtti.
Samanyolu’nun oluşumuna ayna tutabilir
Astrophysical Journal dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, Terzan 5 Samanyolu’nun milyarlarca yıl önceki hali hakkında önemli bilgiler sunabilir. Yıldız kümesi, sahip olduğu karmaşık özelliklerle Samanyolu’nun genç dönemlerini yansıtan bir kozmik fosil olarak görülüyor.
Gökbilimciler, Samanyolu Galaksisi’nin ilk olarak yıldız kümeleri ve gaz bulutlarından oluştuğuna inanıyor. Gaz bulutları ve yıldızların ortaya çıkan galaktik merkez ile etkileşimleri sonucu galaksinin genişlediği kabul ediliyor. Bugün Güneş’in yer aldığı daha genç olan spiral kolların ise devam eden etkileşim sonucunda ortaya çıktığı düşünülüyor.
Terzan 5, galaksilerin ilk evrim sürecinde hiç etkileşime girmemiş ve galaktik merkezde kalmış bir yıldız-gaz kümesini andırıyor. Bu özelliğiyle, Samanyolu ve diğer galaksiler için el değmemiş bir galaksi kalıntısı görevi görüyor.
Araştırmada yer alan Bologna Üniversitesi’nden Francesco Ferraro, Terzan 5’in Samanyolu’nun oluşum teorisi ele alındığında oldukça ilginç olduğuna dikkat çekti. Ferraro, ‘yıldız kümesinin Samanyolu’nun merkezi ile birçok ortak özellik bulundurduğunu ve her ikisinin de yaşlı olduğunu” ifade etti. Terzan 5, Samanyolu’nun milyarlarca yıldır bozulmadan kalmış bir kalıntısı olabilir.
Ferraro, yıldız kümesinin Evren’in doğumundaki yıldız oluşumuna tanıklık eden büyük galaksilerin özelliklerini taşıdığını belirterek, Terzan 5’in yerel ve uzak Evren arasındaki bağlantıyı temsil edebileceğini belirtti.
Terzan 5 ve benzeri yıldız kümelerinin milyarlarca yıllık değişimler hakkında sunabileceği bilgiler, galaksi oluşumu ve evrimi hakkındaki anlayışımı değiştirebilir.
