Neandertaller hayata dönebilir mi?

İtalya’da yapılan keşif, Homo sapiens’in ‘barbar olmayan versiyonunu’ temsil eden Neandertallerin bir gün hayata dönebileceği sinyalini verdi. Arkeologlar, 170 bin yıl öncesine uzanan bir fosilde en eski Neandertal DNA’sını buldu.

Mamut araştırmalarından öğrendiğim önemli bilgi, bir canlının yeniden klonlanabilmesi için endojen DNA’nın gerekli olduğu. Söz konusu DNA, bir fosildeki bozulmamış orijinal genetik bilgiyi temsil ediyor. Bu aşamada, İtalya’da bulunan Neandertal fosili bilim dünyasına yardım edebilir.

‘Altamura Adamı’ adı verilen kalsite gömülmüş kafatası ve kemiklerden oluşan iskelet, İtalya’nın güneyindeki Altamura kenti dışındaki mağarada 1993 yılında bulundu. Neandertaller, Homo sapiens’in bir zamanlar yeryüzünde var olan ve en son yok olan akrabalarını temsil ediyor. Avrupa ve Asya’da 40 bin yıl öncesine kadar yaşadığı düşünülen Neandertallerin değişen iklim şartlarına alışamadığı ve Homo sapiens tarafından yaşam alanları ellerinden alındığı için öldüğü kabul ediliyor.

Modern günümüzde, Afrika dışında yaşayan bölgelerdeki insanların yüzde 1,5 ila 2,1’inde Neandertal DNA’sı olduğu biliniyor. Beyinleri insan beyninden çok az daha büyük olan Neandertaller, sanat alanındaki yeteneklerinin dışında el aletleri yapımı ve toplum hayatında en az Homo sapiens kadar gelişmiş bir türdü.

En nadir görülen fosillerden biri

Kireçtaşından yapılma Lamalunga mağarasında bulunan neredeyse eksiksiz Neandertal fosili, türünün modern günümüze ulaşan gen kasasını temsil ediyor olabilir.

Livescience’a açıklama yapan paleontolog Fabio Di Vincenzo’ya göre, ‘Alamatura Adamı Homo sapiens dışındaki bir türe ait bugüne dek bulunan en eksiksiz fosili’ temsil ediyor.[quote_box_right]En eski Neandertal fosili 200, bir insan türüne ait en eski fosil ise 400 bin yıllık.[/quote_box_right]

Roma’nın Sapienza Üniversitesi’ndeki ekibin başında yer alan Vincenzo, Alamatura Adamı’nın yüzünde ve kafatasanın arkasında Neandertallere ait özellikleri ortaya koymasına rağmen farklı özellikler de sunduğunu tespit etti. Kaş yapısı farklı olan kafatasının vücut kemiklerinin kayalara gömülü olması, 170 bin yıllık arkeolojik hazineye ulaşılmasını zorlaştırıyor.

Geçmişe ait DNA örnekleri artıyor

Vincenza ve meslektaşlarının yüz hatlarından düştüğü şüphe, kemikler çıkarılamasa bile fosilin omzundan alınan DNA örneklerinin analiz edilmesiyle ortadan kalktı.

130 ila 170 bin yıllık olduğu anlaşılan fosil, DNA elde edilen en eski Neandertal kalıntısı oldu. Arkeologların bugüne kadar bulduğu ‘en yaşlı’ Neandertal ise 200 bin yıl öncesine ait. Modern insanın atalarından elde edilen en eski DNA örneği ise İspanya’nın Sima de los Huesos (Kemik çukuru) kazı alanından çıkarılan 400 bin yıllık iskeletlerde bulundu. DNA analizi 2013’te yapılan kemiklerin halen hangi insan türüne ait olduğu kesin değil.

Almanya’nın Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden Matthias Meyer, ‘dizini çıkarılan en eski insan DNA’sının kemik çukurundan çıkarılan fosillere ait olduğunu belirtmiş ve ‘sadece iki yıl önce bu kadar eski genetik bilgi üzerinde çalışabileceklerini bile hayal edemediklerini’ söylemişti.

28 insana ait kemiklerin bulunduğu Sima de los Huesos, 30 metre derinliğinde ve 12 metre genişliğinde bir çukuru temsil ediyor. İskeletlerin bilerek buraya gömüldüğü veya toprak kayması ile çukurda toplandığına inanılıyor.

Klonlama için ‘henüz’ yeterli değil

Alamatura Adamı öncesinde DNA’sı analiz edilen en eski Neandertal fosili 100 bin yıl yaşındaydı. Bu fosil gibi, Alamatura Adamı’nın da DNA’sı fazlasıyla bozulduğu için genomunu ortaya çıkarmak mevcut teknolojiyle mümkün değil.

Floransa Üniversitesi’nden David Caramelli, bugün olmasa da yeni nesil DNA analizi teknolojilerinin Neandertallerin genom dizilimini ortaya çıkarmayı başarabileceğini söyledi.

Elde edilecek yeni bilgiler, bugüne kadar zekası ve yaşayışı hakkında birçok bilgiye ulaşılan Neandertal insanı hakkında net bir tablo oluşturabilir. Gelişmiş el aletleri yapan, Avrupa’daki ilk duvar resimlerini çizen, vücudunu kuş tüyü ve mücevherle süsleyen Neandertaller, modern insanın evrimi ve nasıl hayatta kaldığı hakkında da önemli bilgiler sunacak.

Neandertallerin morfolojisi ve evrimi hakkında önemli bilgiler sunacak Alamatura Adamı’nın DNA analizi hakkındaki sonuçlar, Journal of Human Evolution dergisinde yayımlandı.