Neandertaller 130 bin yıl önce kartal pençesinden mücevher yapıyordu

Avrupa’da binlerce yıl atalarımızla yaşayan ve her yönden daha gelişmiş oldukları anlaşılan Neandertallerin, moda konusunda da geri kalmadıkları anlaşıldı. Yeni bulgular, Neandertallerin 130 bin yıl önce kartal pençelerini takı olarak kullandığını gösterdi.

Neandertaller, insanın en yakın akrabası olarak kabul ediliyor. Son yıllarda yapılan ve fazlasıyla ilgi gösterdiğim keşiflere göre, Neandertaller için ‘bizden çok daha üstün’ akrabalarımız dememiz doğru olur.

Modern insanın atasından daha üstün el aletleri yapabilen, bizim gibi konuşabilen ve avlanan Neandertallerin, kültür ve sanat konusunda da Homo sapiens’ten ileri olduğu gösteren birçok delil bulundu. Avrupa’daki ilk duvar resimlerini yapan tür olmalarının yanı sıra, ölülerini gömecek kadar toplum anlayışları gelişmişti.

Nihayetinde barbar insan ırkının hışmına uğrayarak yok olan Nendertallerin, en son olarak modadan da iyi anladıkları anlaşıldı. Plos One dergisinde Eylül 2012’de yayımlanan araştırmada, Neandertallerin vücutlarını kuş tüyleriyle süsledikleri belirtilmişti. Hırvatistan’da bir mağarada bulunan yeni bulgulara göre, kartal pençelerini de mücevher olarak kullanıyordu.

130 bin yıl önce Neandertaller tarafından kullanılan mağarada, beyaz kuyruklu kartallara ait sekiz pençe bulundu. İnsan eliyle yapılmış çizik ve kesiklere sahip pençelerin, Neandertaller tarafından bilezik veya kolye olarak kullanıldığı düşünülüyor.

LiveScince sitesine açıklama yapan araştırma ekibinden David Frayer, ‘Neandertallerin sanılandan çok daha modern davranışlar sergilediğine dair yeni bir bulgu daha keşfettiklerini’ söyledi.

100 yıl keşfedilmeyi bekledi

Kartal pençeleri, Hırvatistan’ın önemli kazı alanlarından birini temsil eden Krapina’daki kumtaşı mağara ve barınaklarda 100 yıldan uzun bir zaman önce çıkarıldı. Bugüne kadar en az 900 Neandertal kemiğinin çıkarıldığı bölgede aynı zamanda çok sayıda ‘Mousterian’ aleti bulundu. Mousterin, Homo neanderthalensis’in Orta Yontma Taş ve Eski Taş Çağı döneminde yaptığı el aletlerini temsil ediyor.

Mağaralarda Neandertal kalıntılarının yanı sıra gergedan ve ayı kemikleri de bulundu ancak Homo sapiens izine rastlamadı. Halen ne zaman yok olduklarına dair kesin bilgi bulunmayan Neandertallerin, Avrupa geneline 40 bin yıl önce yayılmaya başladıkları düşünülüyor.[quote_box_right]Neandertaller takı yapmayı insanın atalarından öğrenmedi. Kartalları da canlıyken yakalıyorlardı. [/quote_box_right]

Kartal pençeleri yıllardır göz önünde olsa da, üzerlerindeki izler Hırvatistan Ulusal Tarih Müzesi’nden Davorka Radovcic dikkat edene kadar fark edilmemişti. Frayer, yüzeyleri yontulmuşa benzeyen pençelerin bir çeşit kumaşla sarıldığı veya birbirlerine sürttüğü için bu hale gelmiş olabileceğini belirtirken, çentiklerin doğal olarak ortaya çıkmış olamayacağını ifade etti.

Beyin savaşları

200 bin yıl ortaya çıktıkları, 30 bin yıl önce de doğa ve insanların etkisiyle yok oldukları kabul edilen Neandertaller, ne kadar zeki oldukları konusunda bilim insanlarını fazlasıyla düşündürüyor.

İnsanlardan her zaman daha alt bir tür oldukları kabul edilse de, son yıllarda bu düşünceyi giderek yıkan keşifler, aslında Neandertallerin atalarımızdan daha zeki olması gerektiği savını da doğruluyor. Bu savın temeli ise Neandertal beyninin Homo sapiens beyniyle neredeyse aynı büyüklükte olması.

Homo sapiens’in kafa boşluğu 1400 santimetreküp iken, Neandertallerin kafa boşluğu 1600 santimetreküp. Öte yandan, iki türün antik dönemlerdeki kafatasları karşılaştırıldığında beynin hacmi neredeyse aynı çıktı.

Proceedings of the Royal Society B dergisinde Mart 2013’te yayımlanan araştırmada, 27 bin ila 75 yıl öncesine uzanan 13 Neandertal ile 32 insan kafatası karşılaştırıldı. Neandertal ve insan beyinlerinin büyüklüğünü en doğru şekilde tayin ettiği kabul edilen araştırmada, Neandertal beyninin hacmi 1133,98 metreküp, insan beyni ise 1332,41 metreküp olarak ölçüldü.

Eiluned Pearce tarafından başı çekilen araştırma öncesinde -aynı döneme ait- insan beyninin 1473,84 metreküp, Neandertallerin ise 1473,46 metreküp beyin hacmine sahip olduğu kabul ediliyordu.

Sonuçlar, en yakın akrabamızın bizden büyük bir kafaya sahip olmasına rağmen neden daha ‘akılsız’ olduğunu ise şöyle açıklıyor: Neandertallerin beyinlerinde görme yeteneğini ve vücut kontrolünü yöneten bölgeler; sosyal etkileşim ve karmaşık algıya kıyasla çok daha gelişmişti (insana ait özellikler).

Araştırmanın sonucuna bağlı olarak, Neandertallerin ‘gözleri büyük olduğu için yok oldukları’ bile sürüldü.

Kartal pençeleri neyin işareti?

Neandertallerin soyut düşünce yeteneğinin uzun yıllar insanlar kadar gelişmediği savunuldu. Ancak birbiri ardına gelen keşifler Neandertallerin insandan önce gelişmeye başladığını, hatta sosyal etkileşime girdiklerinde insanlara da bir şeyler öğretmiş olabileceklerini ortaya koydu.

Kansas Üniversitesi’nde antropoloji profesörü olan Frayer, Neandertallerin kartal pençelerini sembolik olarak kullandıklarını, bir diğer olasılığın ise ‘planlama’ olduğunu belirtti. Emin olduğu bir şey, Neandertallerin kartal pençelerini takı olarak kullanmayı insanlardan öğrenmedikleri.

Dahası, Neandertallerin kartalları canlıyken yakaladıkları düşünülüyor. Birçok büyük hayvana kıyasla çok daha zor bir av olan kartalı yakalamak, Neandertallerin üstün yeteneklerinden sadece birine işaret ediyor.

Tarih boyunca kendimizden aşağı görmeye çalıştığımız Neandertaller hakkında daha çok bilgi elde edeceğimiz kesin. İnsanlarla birçok kez etkileşime giren ve melez de ortaya çıkaran türün, atalarımız tarafından katledildiğine dair de izler bulundu. Beyinleri bizimkiyle aynı büyüklükteydi ancak belli oluyor ki içinde bencilliğin körüklediği barbarlık yoktu.

Neandertalleri yok eden türün binlerce yıl sonra modadan anlayan robot geliştirmeye başlaması da kaderin bir cilvesi olsa gerek.