NASA uzayda kargo aracı yakacak

Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) kargo taşıyan iki özel firmadan biri olan Orbital ATK, gelecek hafta su, yiyecek, 3D yazıcı ve birçok bilimsel donanım içeren Cygnus kapsülünü ateşleyecek.

NASA, içi çöple doldurulan ve atmosfere giriş esnasında yanarak yok olan Cygnus için bu sefer değişik bir plan hazırladı. Uzay kapsülü, atmosfere temas etmeden önce aleve verilecek.

Alevin yerçekimsiz ortamda nasıl tepki verdiğini gözlemlemek için düzenlenecek ‘Spacecraft Fire Experiment’, kısaca ‘Saffire’ adını taşıyor. Saffire, taşıdığı riskler nedeniyle UUİ’de çok kısıtlı yapılabilen alevli testlerin yerini dolduracak.

Cygnus çöple doldurulmasının ardından UUİ’den ayrıldığında, NASA Glenn Araştırma Merkezi’nden gönderilecek komutla, içinde kumaş olan bir kapsül ateşe verilecek. 40×93 cm ölçülerindeki giysi, geçmişte küçük çaplı yerçekimsiz alev testlerinde kullanılan fiberglas ve pamuktan yapıldı. Cygnus içine yerleştirilen alıcı ve kameralar, alev almasından itibaren birkaç saat sürmesi beklenen deneyi saniye saniye takip edecek.

Deneyde elde edilen verilerin Dünya’ya gönderilmesi için, Cygnus yörüngede bir hafta boyunca gezinecek. Verilerin yer kumanda merkezine iletilmesinin ardından, uzay kapsülü atmosfere dalışını gerçekleştirecek ve Pasifik Okyanusu üzerinde parçalara ayrılıp yok olacak.

Ateş uzayda da çok tehlikeli

Saffire deneyinin amacı anlaşılacağı gibi uzay görevlerindeki güvenlik önlemlerini artırmak. Uzayda oksijen seviyesi yüksek belli alanlar içinde yaşayan astronotlar için ateş süper bir risk anlamına geliyor. NASA’nın tarihindeki en büyük kazalardan biri olarak kabul edilen Apollo 1, deneme esnasında yaşanan yangın nedeniyle 3 astronotun ölümüyle sonuçlanmıştı.

NASA, yerçekimsiz ortamda ateş oluşturubilecek eylemlere karşı son derece temkinli. Örneğin, geçmişteki görevlerde kullanılan ancak uçları kırıldığında kıvılcım çıkarabilen kurşun kalemler yerine, daha sonra özel kalemler kullanılmaya başlanmıştı.

“Uzay aracında çıkabilecek bir yangın NASA ve uluslararası uzay keşif komünitesinin mürettebat güvenliği konusundaki en büyük endişelerinden biri.” Garrf Ruff, Saffire Proje Müdürü

Yerçekimsiz ortamdaki şartlara göre etkisinin değiştiği bilinen alevlerin, uzayda Dünya’daki gibi göz yaşı damlası gibi değil ancak dairesel bir yapıya bürünüyor. Saffire projenin başında yer alan David Urban, iki soruya cevap aradıklarını söylüyor:

Alevler yerçekiminin etkisiyle büyüyor mu yoksa belli bir boyutta mı kalıyor? Ve kumaş ile materyaller uzayda nasıl yanıyor?

Üç kez gerçekleştirilecek olan Saffire deneylerinin ikincisi Haziran ayında yapılacak ve UUİ’de kullanılan 9 farklı kumaş yakılacak. Bunlar arasında, astronot giysilerindeki kumaş da var. Üçüncü deney ise alevlerin tespiti, takibi ve önlenmesi gibi eylemleri kapsayacak.

ABD’de 22 Mart gecesi yapılacak ateşleme, Türkiye’de 23 Mart 05.05’e denk gelecek. Canlı yayını izlemek isteyenler şimdiden not almalı.