Hubble, Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeninde yaşanan değişimleri yüksek çözünürlükte görüntüledi. Jüpiter’in kaosu andıran atmosferini ve Büyük Kırmızı Lekesi’nini gözlemleyen Hubble, aynı zamanda on yıllardır görülmeyen tuhaf bir yapı tespit etti.
Jüpiter’in Güneş Sistemi’nde eşi olmayan Büyük Kırmızı Lekesi’nin en az 300 yıldan bu yana devam eden devasa bir fırtına olduğunu biliyoruz. NASA ve ESA tarafından geçtiğimiz yıl yapılan açıklama, Büyük Kırmızı Leke’nin hızla küçüldüğünü ortaya koymuştu. Voyager-1 ve Voyager-2 tarafından sırasıyla Mart ve Temmuz 1979’da ziyaret edilen Jüpiter’in dev fırtınasının genişliği, iki uzay aracı tarafından 23,335 km olarak ölçülmüştü.
Hubble tarafından 2014’teki genişliği 16,500 km olarak belirlenen Büyük Kırmızı Leke’nin, bu yıl yapılan gözlemde 240 kilometre daha daraldığı anlaşıldı. Jüpiter’in ekvator bölgesinin güneyinde kalan ‘kırmızı gözün’ genişliği, 100 yıl önce 41 bin kilometreydi.
NASA, lekenin küçülmesiyle beraber renginin de solmaya başladığına dikkat çekerken, saatte 540 kilometre hızla esen rüzgarların lekenin içinde girdaba benzeyen bir yapı oluşturduğu görüldü.
Hubble’ın gözlemleri, Büyük Kırmızı Leke’nin küçülmesi ve içinde dönüp bitenlerin dışında on yıllardır görülmeyen esrarengiz bir oluşumu da ortaya çıkardı.
https://youtu.be/pOfx6j30tV0
Jüpiter’in dinamik atmosferi kafa karıştırıyor
Hubble’ın 4K kalitesine dönüştürülen gözlemlerinde beliren dalga benzeri yapı, ilk ve en son Voyager uzay araçları tarafından 1979’da gözlemlenmişti. İkiz uzay araçlarının şans eseri denk geldiği kabul edilen akıntı görünümlü oluşumun, geçici bir atmosfer olayı olduğu düşünülmüştü.
Aradan 36 yıl geçtikten sonra tekrar ortaya çıkması, esrarengiz dalganın kaynağı konusunda kafalarda soru işaretleri doğurdu. Bir teori, bu yapının Dünya atmosferinde hortumların oluşumu esnasında meydana gelen ‘baroklinik dalgalar’ olduğu yönünde. Jüpiter’deki dalga yapılarının siklon ve antisiklon bölgelerinde görülmesi, baroklinik dalgaların ekvator yukarısına kayıyor olabileceği düşüncesini destekledi.
Plüton sisteminin ardından Güneş Sistemi’nde gökbilimcilerin kafasını karıştıran meseleleri biraz daha Dünya’ya yaklaştıran Jüpiter, geçmişte de tuhaf atmosfer olayları ortaya koymuştu.
ABD Uzay Bilimi Enstitüsü, 2010 yılında Jüpiter’in kısa süreliğine ortadan kaybolan bir halkasının, atmosferdeki amonyak içeren bulutların arkasında kaldığını ortaya çıkarmıştı. Aynı yıllarda Jüpiter atmosferinde beliren amonyak, metan ve kükürtlü oksijen içeren lekeler, bir süre sonra tamamen yok olmuştu. NASA, benzer leke ve noktaların tıpkı esrarengiz dalga gibi en son 1970’lerde göründüğünü açıklamıştı.
Anlaşılan o ki, Jüpiter ne zaman gözler ona çevrilse atmosferini dikkat çekici bir hale sokuyor.
