Maymunlar üzerinde kafa nakli deneyleri yapılacak

Bilim insanları, fareler üzerinde yapılan yüzlerce başarılı deneyin ardından, maymunlar üzerinde de kafa nakli deneyecek. Başarılı elde edilirse, sıra insanlara gelecek.

İtalyan doktor Sergio Canavero’nun ilk denemeyi 2017’de yapacağını açıkladığı kafa nakli ameliyatı hakkında önceden iki yazı kaleme almıştım. Son günlerde gerçek olmasından çok bir video oyununun reklamı olduğu öne sürülen ameliyat hakkındaki tartışmalar büyürken, Çinli bilim insanları insanlarda kafa naklini başlatmak konusunda oldukça kararlı.

Tıp dünyasında çığır açabilecek gelişme, başta kanser gibi ölümcül hastalıkların kesin çözümü olarak kabul ediliyor. Kesin sonuç elde edilmesi için henüz uzun yıllar gerektiren kafa nakli, ameliyatı için bir gönüllü bile bulduğunu açıklayan Dr. Canavero için ne kadar gerçek bilinmez ama Çinliler deneylerini bir sonraki aşamaya taşımaya karar verdi.

Harbin Medikal Üniversitesi’nden Xiaoping Ren’in başını çektiği bilim insanları, binden fazla fare üzerinde kafa nakli deneyi yaptıktan sonra deneylere maymunlar üzerinde devam edeceklerini açıkladı.

Wall Street Journal’da yer alan habere göre, farelerin kafalarını değiştirdikleri deneylerde, yeni kafasına kavuşan fare ameliyatın ardından kendine geldiğinde gözlerini açmayı ve hareket etmeyi başardı. Kafaları değiştirilen farelerin, yaşam destek üniteleri olmadan birkaç saat hayatta kaldığı belirtildi.

Ren ve ekibi, oksijenli kan taşıyan tüplerin yardımıyla yeni vücutlarına kavuşan farelerin beynine oksijen ulaştırdı. Elde edilen ilk başarının ardından, maymunlar üzerinde yapılması beklenen yüzlerce deneyin de olumlu sonuç vermesi bekleniyor. Ren, deneylerde maymunların omurilik ve sinir bağlantılarının sadece bir kısmını yaparak, hareket kabiliyeti ve hayati fonksiyonları sağlayabileceğini düşünüyor.

Tartışmaları beraberinde getiriyor

Maymunlar üzerindeki ilk kafa nakli, 1970’li yıllarda beyin cerrahı Robert J. White tarafından gerçekleştirilmiş ve maymun birkaç saat yaşamayı başarmıştı. Wired’da yer alan bilgiye göre, maymunun uyandıktan sonra doktorun parmağını ısırmaya çalıştığı iddiası var (haksız da değil).

Ren, White’ın çalışmasını daha da ileri götürmek istiyor. Bilim dünyasının desteğini alan görüşü, sağlıklı bir beynin bedensel hastalıklar ve sakatlıklar nedeniyle tekerlekli sandalyeye mahkum olması veya ölümle burun buruna gelmesi.

Diğer taraftan, farelerin maruz kaldığı ve genelde çoğunun öldüğü binlerce deneyin ardından, maymunların bilim adına öldürülmesi birçok kesim tarafından hoş karşılanmayacak. Bu hususun yanı sıra, insanlarda denenmeye başlanması halinde kafa nakli birçok sorun ve soruyu da beraberinde getirecek.

Omuriliğin sıfır hasarla mükemmel bir şekilde entegre edilmesi gereken yeni vücut, kafayı kabul edecek mi? Ren ve Canavero’nun savunduğu gibi hastalar aylar sonra vücutlarını tamamen kullanabilecek mi yoksa tahmin edilemeyen komplikasyonlar doğacak mı? En önemli soru ise bu uğurda kaç insan ölmeyi göze alabilir?

Canavero’nun gönüllüsü olan (veya olduğu sanılan) 30 yaşındaki Werdnig-Hoffman hastası Valery Spiridonov, bu riski göze almış görünüyor. Tekerlekli sandalyeye mahkum olan Spiridonov, hastalığının kendisini giderek daha da hareket edemez hale getirdiğini belirtiyor.

Canavero’nun planının gerçek mi yoksa video oyun projesi mi olduğu yakında ortaya çıkacak (bu konuyu araştırıyorum). Öte yandan Çinli bilim insanlarının başarı arzusu kaç hayvan veya insanın hayatına mal olacak belirsiz. En azından Çin hükümetinin deneylere karşı olduğunu gösteren bir belirti yok.

Hastaları dondurarak ameliyat etmek gibi, bilim-kurgunun bir diğer uçuk kaçık ürünü de belki gerçek olabilir. En azından, yüzlerce hayvanın ölmesine gerek kalmadan doktorlara işaret verecek belirleyici bir sonuç alınmasını umalım.