Gökbilimciler, Mars’ın atmosferinde ilk kez zayıf, yeşil bir parlaklık tespit edildiğini belirtti. Parlaklığın kaynağı ise oksijen.
Gezegenimizde atmosferin ucunda aurora olarak beliren ve sadece Dünya’ya özgü olduğu düşünülen yeşil parlaklık, Mars’ta da tespit edildi.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve Roscosmos tarafından idare edilen Trace Gas Orbiter (TGO) uydusunun gözlemlediği parlaklık, Mars atmosferindeki oksijen varlığına işaret ediyor. Ekim 2016’dan bu yana Mars yörüngesinde görev yapan TGO, Kızıl Gezegen’in atmosferinin kimyasal yapısını ve mevsimlere göre değişimini inceliyor.
Nature Astronomy dergisinde yer alan araştırmanın başını çeken Dr Jean-Claude Gérard, “Dünya’daki en parlak emisyonlardan biri gece parlaklığında görülüyor. Belli bir dalga boyunda ışın saçan oksijen atomlarının oluşturduğu etki, bugüne dek bir başka gezegende görülmemişti” ifadesini kullandı. Liège Üniversitesi’nde araştırmalar yapan Gérard, “40 yıldan bu yana Mars’ta benzer bir parlaklığın olduğu düşünülüyordu. TGO sayesinde bu düşünce doğrulandı” dedi.
Mars’ın atmosfer yoğunluğu, Dünya’nın sadece 1%’i oranında. Ayrıca, büyük kısmı kardondioksitten oluşuyor. En son araştırmaya göre, tespit edilen oksijen, direkt CO2 kaynaklı. Güneş’ten yayılan morötesi ışınların etkisiyle parçalanan CO2 mokekülleri, karbon monoksit ve oksijen ortaya çıkarıyor.
Mars atmosferindeki oksijen, görünür ışığın yanı sıra morötesinde de görülebiliyor. Görünür emisyonun şiddeti, morötesine kıyasla 16.5 kat daha fazla.
Gérard, bu durumun Dünya’dan farklı olduğuna dikkat çekiyor: “Mars’taki gözlemler geçmişteki teorik modeller ile uyuşuyor ancak Dünya’da gözlemlediğimiz görünür emisyon çok daha cılız” açıklamasını yaptı. Buradan yola çıkarak, gökbilimciler oksijen atomlarının farklı ortamlardaki davranışlarını çok daha iyi anlamaları gerektiğini düşünüyor. Bu sayede, atomik ve kuantum fiziğine ait yeni bilgiler elde edebiliriz.
Parlaklık farklı irtifalarda değişim gösteriyor
Mars’ın parlaklığını ortaya çıkaran gözlemler, 24 Nisan ve 1 Aralık 2019 tarihleri arasında yapıldı. TGO üzerinde yer alan NOMAD cihazı, Mars atmosferini yerden 20 ile 400 kilometre mesafe aralığında taradı. Gözlemler her yörünge turunda iki defa olmak üzere günde 24 kez tekrarlandı. Oksijen varlığı ise her bir gözlemde tespit edildi.
NOMAD ekibinin başında yer alan Belçika Kraliyet Uzay Aeronomi Enstitüsü’nden Dr Ann Carine Vandaele, “emisyonun yerden 80 km yükselikte en yüksek orana ulaştığını ve Mars ile Güneş arasındaki mesafe değişimi ile farklılık gösterdiğini” belirtti.
TGO’nun geçtiğimiz yıl yaptığı gözlemler ile her yıl hakkında birçok bilinmeyeni ortaya çıkardığımız Mars’ın atmosferinde neler olup bittiği daha iyi anlaşıldı. Astronomların amacı, Mars atmosferinin bugüne kadar geçirdiği değişime ait daha kesin bulgulara ulaşabilmek.
