‘Klozet kapağı kafalı’ semender

Antik zamanlarda Dünya’ya hükmeden dev canlılar listesine, yaklaşık 230 milyon yıl önce yaşamış olan bir amfibi türü de katıldı. Portekiz’de fosilleri bulunan küçük bir otomobil büyüklüğündeki canlının, ‘klozet kapağını’ andıran kafatasına sahip olduğu belirtildi.

Uluslararası bir arkeolog ekibinin Algarve bölgesinde yaptığı kazılar, 220 veya 230 milyon yıl öncesinde yaşamış dev bir semender türünün ortaya çıkarılmasıyla sonuçlandı. Portekiz’in güneyindeki kurumuş antik bir gölde yapılan kazılarda, Metoposaurus algarvensis adı verilen canlının birçok üyesine ait kol, omuz ve belkemiği bulundu.

‘Metoposaurid’ adı verilen nesli tükenmiş dev amfibi grubuna eklenen semender, yaklaşık 2 metre uzunluğunda olduğu ve klozet kapağını andıran yassı bir kafaya sahip olduğu belirtildi.

Araştırmada yer alan Birmingham Üniversitesi’nden Richard Butler, ‘günümüzde oldukça ufak ve zararsız olan amfibi türlerinin Triasik Dönem’de nehir ve gölleri korku dolu yerlere çevirdiği’ yorumunda bulundu.

Dev semenderin diğer metoposaurid türleri gibi büyük, geniş bir kafatası ve yüzlerce dişe sahip olduğu ifade edildi. Edinburgh Üniversitesi’nden Steve Brusatte, ‘çenesi kapalıyken semenderin kafasının koca bir klozet kapağına benzediğini’ belirtti.

Yürüyemediği için yok oldu

Yuvarlak kafatasına şeklini veren, oldukça ince üst ve alt çenelerdi. Metoposaurus algarvensis, göl ve nehirlerde hızla hareket ettirdiği çenesiyle kolayca balık avlayabiliyordu.

Vertebrate Paleontology dergisinde geçtiğimiz ay yayımlanan araştırmaya göre, dev semender çok iyi bir yüzücü olmasına rağmen çok küçük ön ve arka kollara sahipti ve karada iyi hareket edemiyordu.

Triasik dönemde yaşanan kitlesel ölümde yok olan dev semender, dinozorların önünü açan türlerden biri oldu.

Livescience’a bilgi veren Brusatte, yaşadıkları göl kuruduğu zaman göç edemeyen Metoposaurus algarvensis’in toplu halde öldüğünü belirtti. Antik göl, dev amfibinin fosilleriyle dolu bir mezarlık haline geldi.

Metoposaurus algarvensis’in yaşadığı dönem, süper kıta Pangaea’nın parçalanmaya başladığı zamana denk geliyor. Metoposaurus algarvensis’lerin yaladığı sulak alanın kırılma noktalarından birinde yer almış olması, yok olmalarına giden süreci hızlandırmış olabilir.

Brusatte, göl, nehir ve bataklıklara hükmettiği düşünülen dev semenderin, dinozor ve diğer büyük canlılardan suda yaşaması sayesinde korunduğunu düşünüyor.

Dinozorların önünü açtı

Dinozorların henüz ortaya çıkmadığı başladığı 231 milyon yıl öncesinde, Metoposaurus algarvensis hayattaydı ve düşük irtifalı bölgelerde yaygındı. Günümüze dek ulaşan timsahlar, kertenkeleler ve semenderler ise evrim süreçlerinin henüz çok başındaydı.

Triasik dönemde yaşanan kitlesel ölüm, 201 milyon yıl önce dev semender ve diğer büyük canlıları yok ederken, 135 milyon yıl boyunca Dünya’ya hükmedecek dinozorların önünü açtı.

Arkeologlar, henüz bir kısmı kazılan antik gölde araştırmaların devam edeceğini belirtti.