Japon hükümeti dünya üzerinde düzenli olarak intihar oranlarını yayınlayan nadir yönetimlerden biri. Bazı ülkeler bu oranları ya hiç yayınlamıyor ya da şaibeli şekilde açıklıyor. Birçok insan, trenlerin önüne atlayan ve bu şekilde intihar eden bir Japon vatandaşını çok kez görmüştür. Japonların en önemli askeri gruplarından biri olan samuraylar da onurlarını kaybedeceklerini ya da kaybettiklerini düşündüklerinde kendi kılıçları (katana) ile intihar ederler. Hatta buna özel bir isimde verilmiştir: Hara-kiri.
Samurayların köklü Japon kültürünün asırlık parçaları olduğu düşünüldüğünde Japon halkı için intihar eyleminin ne kadar geçmişe uzandığını fark etmek daha mümkün hale geliyor. Bu köklü intihar yöneliminin altında yatan birçok neden mevcut.
En önemli faktörlerden biri halkın sürekli olarak hem kültürel hem de siyasi olarak kapsamlı baskı altına alınmış olmasıdır. Bireyin içsel dünyasında hissettiklerini (honne) üstünü örtüp çevreye verdiği izlenimi (tatamae) her şeyden daha değerli gördüğü Japonya’da toplumun uyum içerisinde yaşaması için birey özel istek, ihtiyaç ve arzularına gem vurup otoritenin isteklerine göre yaşamaktadır. Dahası bu durumu özetleyen Japoncada önemli bir atasözü vardır: “Başını gösteren çivi çekiçle yerine oturtulur”.
Diğer birçok insanın günlük hayatında kabul edemeyeceği ölçüde dayatmalara maruz kalan Japon halkı rahatlamak için ise sıklıkla iki şeye başvuruyor: Seks ve Şiddet.
Baskıya verilebilecek düzinelerce örnekten biri “shuushinkoyou” dur. Bu kelime tam anlamıyla bir Japonun genç yaşlardan, emekli oluncaya dek aynı şirkette veya aynı işte çalışmasını ifade eden bir kelimedir. Çok büyük problemler ve zorluklar yaşasalar dahi çalıştıkları işi değiştirmeyi düşünmüyorlar. Ayrıca bir Japon yeni bir işe/şirkete girdiğinde orada uzunca bir zaman çömez muamelesi görüyor ve iş yerinde çalışan diğer insanlar (ki onlara sempai deniyor/ sempai: herhangi bir sporu / işi vs. sizden daha uzun süre yapmış kişi) size isterlerse uzunca bir süre hiç alakanız olmayan işler yaptırabiliyorlar. Yeni girilen ortamda herkesin size göre sempai olduğu düşünülecek olursa, bu durumun oldukça çekilmez bir hal alabileceği tahmin edilebilir.
Öte yandan küçük yaştan itibaren aldıkları “yoğun” eğitim, disiplin ve birilerinin sürekli neyi yapıp neyi yapmayacağını söylemesi durumu, büyük ruhsal problemlere yol açmaktadır. Bu da yetmezmiş gibi Japonya’da psikolojik sorunlardan konuşmak bir tabu! Bir utanç kaynağıdır.
Amerikan New York Times gazetesine konuşan Japonya İntihar Karşıtı Önlemleri Tanıtım Merkezi yöneticisi Yasuyuki Shimizu, “İnsanlar bir danışman veya terapiste gidebileceklerini düşünmedikleri gibi zayıf yönlerini en yakınlarına bile gösteremiyorlar” diyor.
Hal böyle olunca sabah okula veya işine giden bir Japonun kendini rayların üzerine bırakması işten bile değil. Ancak Japon hükümeti son 20 yıl içerisinde intihar oranını azaltmak adına kapsamlı ve etkili birçok önlem almakta. Örneğin kendini raylara bırakan kişinin ailesine çok büyük cezai yaptırımlar uygulanıyor. Bu cezai yaptırımlar hem maddi olarak hem de sosyal açıdan bir ailenin çöküşüne yetebilecek boyutta. Bu nedenle ailesine saygılı olan Japonlar intihar etmek için Fuji dağının yakınlarında yer alan Jukai adlı ormanda intihar etmeyi tercih ediyorlar.
Japon hükümetinin aldığı keskin tedbirler 2019 yılına kadar işe yaramış ve yıllık intihar sayısı ilk kez 20.000’in altına düşmüştür. Ancak pandemi döneminde dünyanın geriye kalanında olduğu gibi Japon halkı da bu durumdan olumsuz etkilenmiş ve özellikle intihar sayılarında güçlü bir artış meydana gelmiştir. Ayrıca intihar eden kişiler sadece halkın arasından sıradan insanlar değil. Örneğin Eylül 2020 tarihinde ünlü Japon sinema oyuncusu Yuko Takeuchi intihar etti. Halbuki Takeuchi‘nin yakın zamanda da bir çocuk dünyaya getirdiğini ve eşiyle mutlu bir hayat sürdüğü biliniyordu.
Pandemide artan intihar vakaları sonrası açıklama yapan Japonya Sağlık Bakanı Katsunobu Kato, “İnsanların kendi dertlerinden dolayı kendilerini yalnız hissetmemeleri için birbirimizi sıcak bir şekilde kucakladığımız ve gözkulak olduğumuz bir toplum yaratmaya çalışmalıyız” diyor.
Son olarak, Japon sağlık bakanının sözlerinin çok manidar olduğu görmek mümkün. Yüzyıllardır süre gelen ve binlerce kişinin yaşamını etkilemiş olan intihar eyleminin çözümünü çok basit ve yalın bir dille ifade etmiş: Sarılın.
Kaynaklar
[1] Suicide in Japan
[2] Koronavirüs: Japonya’da intihar oranı neden yeniden artıyor?
