Yawunik kootenayi: Istakoz ve örümceklerin büyükbabası

Modern ıstakoz, kelebek ve örümceklerin kökenini temsil eden antik deniz canlısı, dijital ortamda hayata döndü. Yawunik kootenayi adı verilen canlı, dinozorların var olmasından 250 milyon yıl önce yaşamıştı.

Eklembacaklıların büyükbabası olarak tanımlanan 508 milyon yıllık deniz canlısı Yawunik kootenayi, bilgisayar ortamında ilk kez gözler önüne serildi.

Fosili Kanada’nın British Columbia eyaletindeki Kootenay Ulusal Parkı’nda bulunan canlı, adını da buradan alıyor. Kootenayi’nin gözler önüne serildiği araştırmada yer alan Toronto Üniversitesi’nden Cedric Aria, ‘büyükbabanın eklembacaklılara ait anatomi ve avcılık özelliklerine yeni bir bakış açısı sunduğunu’ söyledi.

Dış iskeleti, katmanlı gövde yapısı ve dokunaçlarıyla eklembacaklıların özelliklerini yansıtan Yawunik kootenayi, modern örümcek ve ıstakoz gibi türlerin sahip olduğu özellikleri barındırmadığı için hayatta kalmayı başaramadı. Canlının uzunluğu, yaklaşık 9,5 cm olarak belirtildi.

Koteenayi’nin adında taşıdığı ‘Yawunik’, Kuzey Amerika’ya özgü Ktunaxa halkının mitolojisinde geçen efsanevi bir canavarın adı. Bir zamanlar sularda yaşayan dev bir avcı olan Yawunik, tehdit ettiği canlıların bir araya gelerek öldürdüğü canavarı temsil ediyor.

Dokungaç farklılığı ortaya çıktı

Bilimsel açıdan incelendiğinde ise Yawunik kootenayi ilginç bir anatomi sergilyor. Fosiller incelendiğinde, canlının ön kısmından uzanan dört dokunaç tespit edildi. Modern böcek ve karideslerinkine benzeyen dokunaçlar aslında üç pençeyi temsil ediyor. Pençelerin ikisinde, birbirlerine zıt yönde dişler yer alıyor.

Yawnik’in dokungaçları sayesinde arkaya ve öne iyi bir şekilde yüzebildiği, yüzdüğü esnada vüdunun altında yer alan dokunaçları saldırı anında ise öne savurduğu düşünülüyor.

Yawnik, hareket ve saldırı kabiliyetine karşın, modern böcek ve kabukluların başında bulunan ve yemekleri işlemek için kullanılan dokunaçlara sahip değildi.

Yawnik sonrasında evrim geçirerek ek dokungaçlara sahip olan canlılar, bu organlarını hem yüzmek hem de yemek toplamak için kullanıyor. Dünyanın en gelişmiş görme yeteneğine ve sert darbelerine sahip olan mantis karidesi, dokungaçlarını hem algı hem de cisimleri tutmak gibi farklı işlevler için kullanabiliyor. Yawnik, gelişmiş türler ile kendisi arasındaki fonksiyon dağılımını çok daha iyi anlamaya yardımcı oluyor.

Birçok fosiline ulaşılan Yawnik üzerinde yapılacak yeni araştırmalar ‘büyükbabanın’ antik zamamlardaki ekosistemde oynadığı rolü ve eklembacaklıların evrimini daha iyi anlamamızı sağlayacak.