Hubble Uzay Teleskobu’nun 25 yılda çektiği en iyi fotoğraflar

Dünya’nın kainattaki gözü olan Hubble Uzay Teleskobu, 24 Nisan’da 25 yaşına bastı. İnsanlığın astronomide çağ atlamasını sağlayan Hubble, kendisinden sonra gelecek teleskopların da öncüsü olarak görevine daha yıllarca devam etmeyi planlıyor.

İlk teleskobun icat edilmesi, 1608 yılında Hollandalı gözlük ustası Hans Lippershey’in yaptığı patent başvurusuyla başladı. Lippershey, ‘uzağı görmeyi sağlayacak cihaz’ olarak tanımladığı icadının fikrini, dükkanında oynayan çocuklardan aldı. Çocuklar, iki elleriyle aynı hizada tuttukları lenslere bakarak dükkanın karşısındaki kilisenin çatısındaki rüzgar göstergesini net bir şekilde görebildiklerini fark etmişti.

Küçük dürbün (spyglass) adını alan icat, nesneleri büyük göstermekteki başarısıyla kulaktan kulağa yayılınca, Galileo’nun dikkatini çekmesi uzun sürmedi. Galileo, konveks (yakınsak) ve konkav (ıraksak) adını verdiği iki lensi dürbünün içine yerleştirerek ilk teleskobu üretti.

Galileo, görüntü netliği kazanmak için lensleri yontma ve cilalama çalışmaları esnasında, lensler arasındaki farkın ortaya çıkardığı değişimi de fark etti. Lensler arasındaki mesafe arttıkça, yakın nesneleri çok daha net görebiliyordu. Mesafe azaldıkça, uzaktaki nesneler daha belirgin hale geliyordu. Galileo, teleskobunu sabit ayaklar üzerine koyarak, titreyen elleri araya girmeden gökyüzünü gözlemlemeye başladı ve yağmur gibi keşiflerini sıraladı.

Ay’ın yüzeyindeki ‘denizleri’, Jüpiter’in dört uydusunu, Venüs’ün evrelerini ve Güneş’in lekelerini ortaya çıkardı. Kopernik’in Güneş merkezli yıldız sistemi görüşünü savunarak başını belaya soktu… Ömrü boyunca 100 civarında teleskop üreten Galileo, sadece 10 tanesinin işine yaradığını söylemişti. En iyi ihtimalle, teleskopları nesneleri olduğundan 30 kat büyütebiliyordu.

405 yılda sayısız ışık yılı geride kaldı

Galileo’nun başlattığı yolda astronomi alanındaki en büyük dönüm noktası Hubble Uzay Teleskobu (HST) oldu. NASA tarafından inşa edilen ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile ortak olarak kullanılan teleskop, dünyanın dört bir yanındaki gökbilimciler tarafından kullanılan evrensel bir astronomi cihazı haline geldi.

8 milyar dolara mal olan Hubble, Dünya’nın 559 kilometre tepesinde, saatte yaklaşık 30 bin kilometre hızla geziniyor. Teleskop, 2,4 metrelik aynasının yanı sıra beş orijinal bilimsel donanımla ateşlenmişti. Bu cihazlar Geniş Alan ve Gezegen Kamerası, Goddard Yüksek Çözünürlük Spektrografı, Yüksek Hızlı Işıkölçer, Sönük Nesne Kamerası ve Sönük Nesne Spektrografı.

Yıllar süren bakım ve güncellemelerin ardından mevcut HST donanımları ise şunlar: ACS (Gelişmiş Gözlem Kamerası), COS (Kozmik Kökenler Spektrografı), FGS (İyi Kılavzu Alıcıları), NICMOS (Yakın Kızılötesi Kamera ve Çoklu Nesne Spektrometresi), STIS (Uzay Teleskobu Görüntüleme Spektrografı) ve WFC3 (Geniş Alan Kamerası 3).

Tüm bu donanımlar, Hubble’ın yakın morötesi, görünür ışık ve yakın kızılötesi spektrumda gözlem yapabilmesini sağlıyor. Bu sayede, Evren’in ilk zamanlarından Dünya’ya ulaşan milyarlarca yıllık ışınlar Hubble tarafından yakalanıyor ve ortaya olağanüstü kozmik görüntüler çıkıyor.

Hubble hakkında bazı bilgiler

– 1990’dan bu yana 1,2 milyondan fazla gözlem gerçekleştirdi.

– Gözlemleri 12,800’den fazla bilimsel makalede yayımlanan Hubble, bu alanda en üretken astronomi cihazı olma unvanına sahip.

– Hubble, Dünya’nın etrafında dönüp durduğu 25 yılda 4,8 miyar kilometreden fazla yol kat etti.

– İtici kuvveti olmayan Hubble, Newton’ın yasalarına boyun eğen döner tekerleri sayesinde hareket ediyor. Zıt yönlere hareket ederek konum sağlayan çarkların Hubble’ı 90 derece dik pozisyona getirmesi yaklaşık 15 dakika sürüyor.

– Atmosferin filtreleyici katmanlarından uzakta olması sayesinde, Hubble gök cisimlerini süper netlikte görebiliyor. İnsan gözüyle düşünüldüğünde, ABD’nin Maryland eyaletinden Tokya’daki iki ateş böceğini görebilirsiniz.

– Hubble, 13,8 milyar yıl yaşındaki Evren’in 13,4 milyar yıl ötesine uzanan gözlemler yapabiliyor.

– Hubble arşivinde 100 Terabyte’dan fazla veri bulunuyor. Her yıl arşive 10 TB daha ekleniyor.

– En son genel bakımı 2009’da yapılan Hubble, iki yetişkin Afrika filine eşit ağırlığa sahip. Kısaca, 12 ton civarında.

– Hubble, 13,3 metre uzunluğunda. Ana aynası ise 2,4 metre genişliğinde.

Hubble’ın en iyileri

Adını kainatın sürekli genişlediği teorisini ortaya atan gökbilimci Edwin Hubble’dan (1889-1953) alan teleskop, uçsuz bucaksız Evren’in bilinmeyen köşelerinden elde ettiği görüntülerde kainata bakışımızı ve anlayışımızı tamamen değiştirdi.

Hubble’ın öncesinde galaksilerin oluşumu, yıldızların yaşam döngüleri, derin uzayda hareket eden asteroidlerin özellikleri gibi bugün birçok bilgi ettiğimiz alanlarda neredeyse hiçbir şey bilinmiyordu. Hubble, Güneş Sistemi’nin dört bir yanına bakarak gezegen ve uyduların evrimi hakkında ilk bilgileri sundu, Güneş’in fırtınalarından Plüton’un düşük pikselli görüntüsüne kadar yer aldığımız sistemi bir ucundan diğerine kadar taradı.

Kendisinden onlarca kat güçlü olacak James Webb Uzay Teleskobu (JWST) öncesinde gökbilimcilere çok geniş bir gök haritası kazandıran Hubble, yüzlerce hatta binlerce fotoğrafının bir araya getirilmesiyle oluşturulan çok sayıda etkileyici fotoğrafa imza attı. NASA ve ESA’nın seçtiği en iyilere göz atalım:

1 of 24

Hubble’ın gözlemlediği ilk yıldızlararası gök cismi olan Eta Carinae, ilk kez 1991’de görüntülendi. Karina takımyıldızı içindeki yıldız sistemi, 1994, 1996 ve 2012’de üç kez daha Hubble tarafından incelendi.

Andromeda’nın 1,5 milyar piksellik görüntüsüne yakından bakmak isterseniz TIKLAYIN.