Hubble, iki yıldızın yörüngesinde gezinen gezegen buldu

Gökbilimciler, Samanyolu Galaksisi’nin merkezine doğru konumlanmış OGLE-2007-BLG-349 çift yıldız sisteminin yörüngesinde dış gezegen keşfettiklerini duyurdu.

Hemüz adı belli olmayan gaz devi, iki yıldızdan yaklaşık 482 milyon kilometre mesafede yer alıyor. Söz konusu mesafe, Asteroit Kuşağı ile Güneş arasındaki mesafe kadar.

Gaz devi, her iki yıldızın etrafındaki bir yörüngeyi yedi yılda tamamlıyor. Kırmızı cüce olan yıldızlar arasında ise 11,2 milyon kilometre mesafe bulunuyor (Ay’ın Dünya etrafındaki yörünge çapının 14 katı).

Hassas mercekleme yöntemi yine devrede

OGLE-2007-BLG-349 sisteminde yapılan keşfin önemi, bu tür bir sistemin ilk kez kütleçekimsel mercekleme yöntemi ile tespit edilmiş olması.

Uzay teleskopları ile yakın dönemde birçok önemli gözlem yapılmasını sağlayan yöntem, yıldız veya gökada gibi kozmik yapıların kütleçekimleriyle arka plandaki bir gök cisminin ışığını bükmesi ve güçlendirmesi anlamına geliyor. Çekim gücünün ışınlarla etkileşime girmesi için gök cisimlerinin anlık olarak aynı hizaya gelmesi gerekiyor. Yaşanan etkileşim ile yaşanan ışın büyümesinin kendine özgü yapısı, arka plandaki gök cisimlerinin ve çevresinin gözlemlenmesini sağlıyor.

OGLE-2007-BLG-349 sistemindeki üç gök cisminin varlığına ait izler ilk olarak 2007 yılında elde edildi. Araştırmada, uluslararası arenadan beş gözlemevi ve proje yer aldı:

Microlensing Observations in Astrophysics (MOA),
Optical Gravitational Lensing Experiment (OGLE),
Microlensing Follow-up Network (MicroFUN),
Probing Lensing Anomalies Network (PLANET),
Robonet Collaboration.

Yer gözlemleri bir yıldız ile bir gezegen ortaya çıkarırken, detaylı analizler ne olduğu kesinleşmeyen üçüncü bir gök cismi daha tespit etmişti.

Kütleçekimsel hassas mercekleme yönteminin çift yıldız sistemlerinde dış gezegen keşfi için kullanılabileceği anlaşıldı.

Hubble fotoğrafları noktayı koydu

Araştırmada yer alan NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden David Bennett, ‘yer gözlemlerinin üç cisimli bir sistem için iki muhtemel senaryo ortaya sürdüğünü belirtti. Bunlar, Satürn kütlesindeki bir gezegenin birbirine yakın iki yıldızın yörüngesinde olması veya Dünya kütlesindeki bir gezegenin tek bir yıldızın etrafında dönmesi.

Hubble fotoğraflarının netliği, OGLE-2007-BLG-349 sisteminde arka planda kalan yıldız ile hassas mercekleme yapan yıldızın, komşuları olan kalabalık yıldız bölgesinden ayrı gözlemlenmelerini sağladı.

Gözlemler, arka plandaki lens sisteminden gelen ışının tek bir yıldıza işaret edemeyecek kadar sönük olduğunu ancak birbirine yakın iki kırmızı cüce olabileceğini gösterdi. İki kırmızı cüce, Güneş’ten daha sönük ve daha düşük kütleye sahip. Bernett, bu bulgular ışığında Hubble verilerinin üç gök cisimli sistemle uyuştuğunu belirtti.

Hassas mercekleme dış gezegen avında kullanılabilir

Bernett ve meslektaşları, Hubble’ın Geniş Alan Gezegen Kamerası 2 ile OGLE-2007-BLG-349 sistemi üzerindeki gözlemlerini sürdürdü. Bernett, “Çift yıldızlar ile arka plandaki yıldızın mükemmel hizası sayesinde çok güçlü ışık elde ettik ve iki yıldızın sinyalini görebildik” ifadesini kullandı.

‘Gezegen avcısı’ Kepler Teleskobu, birbirine yakın çift yıldızların yörüngesinde yer alan 10 dış gezegen keşfetmişti. Ancak bu gezegenlerin her biri Hubble ile ortaya çıkarılan gaz devine kıyasla yıldızlarına çok daha yakın konumlanmış durumda.

Hubble ile kütleçekimsel hassas mercekleme yönteminin çift yıldız sistemlerindeki keşifler için kullanılabileceğinin anlaşılmasının ardından, benzer araştırmaların artması bekleniyor.

Bernett ve meslektaşları tarafından yapılan keşfin makalesi, The Astrophysical Journal dergisinde yer alacak.