İlk olarak 4 Ocak gecesi California Teknoloji Enstitüsü’ne (Caltech) bağlı Palomar Gözlemevi tarafından tespit edilen 2019 AQ3 adlı asteroidin varlığı, 6 ve 7 Ocak geceleri yapılan ek gözlemler ile doğrulandı. Eliptik bir yörüngeye sahip olan 2019 AQ3, Güneş’in etrafındaki bir dönüşü sadece 165 günde tamamlıyor. Bu süreçte yıldıza Venüs’ten daha yakın hareket ettiği gibi bazı anlarda Merkür’den bile daha yakın bir mesafeye geliyor (Venüs’ün bir yılı 225 gün iken Merkür için aynı süre 88 gün).
Caltech Kızılötesi İşlem ve Analiz Merkezi’nden (IPAC) Quanzhi Ye, “Venüs’ün yörüngesinden hafifçe kayan sıradışı bir gök cismi keşfettik. Bu önemli bir gelişme” ifadesini kullandı.
Ye, “2019 AQ3 gibi keşfedilmeyi bekleyen başka asteroidler olabileceğini” sözlerine ekledi.
En tuhaf Atira asteroidlerinden biri
2019 AQ3 üzerinde yapılan ilk gözlemlerin ardından, Hawaii’deki Haleakala Gözlemevi’ndeki Pan-STARRS 1 teleskobunun verileri de gözden geçirildi. Verilerde, asteroidin varlığına işaret eden 2015’te elde edilmiş veriler bulunduğu anlaşıldı.
Yeni gözlemler ve arşiv verileri ile yapılan hesaplamalar, 2019 AQ3’ün yörüngesi ortaya çıkardı. Asteroit, Güneş Sistemi’nin yörünge düzleminin üzerine çıktığı ve altına indiği tuhaf bir harekete sahip. Öte yandan Oort Bulutu dahil Güneş Sistemi’ndeki birçok gök cismi yörünge düzlemi ile uyumlu bir hareket gösteriyor.
İkinci ilginç özellik, asteroidin Güneş’e olan yakınlığı. 2019 AQ3, bugüne kadar yörüngesi Dünya’nın bulunduğu alanı da kapsayan 19 asteroitten biri. Bu tür asteroidlere verilen ad ise “Atira.” İç Dünya Nesneleri (IEOs) olarak da adlandırılan Atira asteroidleri şu an için Dünya’nın geleceği adına bir tehdit oluşturmuyor. Ancak gelecekte yörüngelerinin Merkür veya Venüs tarafından bozulması halinde rota değiştirip Dünya’yı hedef alabilirler.
Tüm bunların üstüne 2019 AQ3 dikkatsiz kabul edilmeyecek bir de büyüklüğe sahip. Kesin ölçülerini elde etmek neredeyse mümkün olmasa da, genişliğinin 1,6 km olduğu tahmin ediliyor. Ye, “2019 AQ3 yörüngesi tamamen Dünya’nın yörüngesi içinde yer alan en büyük asteroidlerden bir tanesi. Çok nadir bir örnek… Her yönden ele alındığında 2019 AQ3 gerçekten tuhaf bir gök cismi” ifadesini kullandı.
Karanlıkta saklanan cisimler bir bir ortaya çıkıyor
2019 AQ3, Zwicky Transient Facility (ZTF) astronomları tarafından izleniyor. Tesisin amacı 2019 AQ3 gibi ileride tehdit oluşturabilecek ‘geçici’ gök cisimlerini tespit etmek. Bunlar arasında kuyrukluyıldızlar ve hatta karadelikler bile yer alıyor. Mart 2018’de hayata geçen tesis, o günden bu yana 1,100 geçici tehdidin tespit edilmesini sağladı.
Tesisin yöneticilerinden Shri Kulkarni, “her üç gecede bir kuzey gökyüzünü incelediklerini ve şu ana kadar birkaç tane süpernova yakaladıklarını” belirtti. Toplamda ise ZTF 50 Dünya’ya yakın asteroid tespit etti. Bunlar arasında Dünya’yı sırasıyla sadece 115,800 ve 112,300 km mesafe ile sıyıran 2018 NX ve 2018 NW asteroidleri de bulunuyor.
Gözlemler bugüne dek ayrıca yıldızları parçaladıkları esnada tespit edilen iki karadelik de ortaya çıkardı. Karadeliklere Game of Thrones’dan esinlenerek “Ned Stark” ve “Jon Snow” adları verildi.
En son keşiflere ait detaylı makale Publications of the Astronomical Society of the Pacific dergisinde yayımlanacak.
