Google Lunar X Prize yarışmasının süresi doldu ve kazanan yok!

Ay’a özel uzay araçları gönderilmesi için hayata geçirilen ilk uluslararası yarışma Google Lunar X Prize, dün resmi olarak sona erdi. Her ne kadar sona erme tarihi geride kalmış olsa da, yarışmaya katılan firmalar Ay’a araç gönderme amacından vazgeçmiş değil. Zira bu amaçtan vazgeçmeleri hem kendileri hem de Google için büyük bir prestij kaybına neden olabilir.

En azından henüz bir kazananı olmayan yarışma, uzay keşfi projelerinin sanıldığına kıyasla ne kadar zorlu olduğuna en son örnek. Her ne kadar yarışmacı firmaların birçoğu en geç 2018 başı gibi roketlerini ateşlemeyi hedeflemiş olsa da, bir tanesi bile bunu deneyemedi.

Yarışmanın kuralı neydi? Özel uzay-havacılık firmaları robotik bir keşif aracı inşa edecek ve Ay yüzeyine inmesini sağlayacaktı. Ay yüzeyinde 500 metre ilerlemeyi ve Dünya’ya fotoğraf göndermeyi başaran ilk araç, takımına 20 milyon dolar kazandıracaktı. İkinci gelen firmaya da 5 milyon dolar verilecekti. Birinci ve ikinci gelemeyen ekipler de Ay yörüngesinde tam bir tur atmaları veya Apollo iniş alanlarını görüntülemeleri gibi ek görevler kapsamında ek para ödülü alacaktı.

Yarışmada şu ana kadar hiçbir sonuç alınmaması, Google’ın kasasında 30 milyon dolar kalmasını sağladı. Bu noktadan sonra teknoloji devi firmaları daha da teşvik etmek için bu miktarı artırmayı bile düşünebilir.

Finale kalan ve kalmasa da Ay’a gitmeyi isteyenler kim?

Google Lunar X Prize’a katılan 29 firmadan finale kalan isimler Ocak 2017’de belli olmuştu. Ayrıca, yarışmadan çekilse bile Ay’a gitme planından vazgeçmeyen firmalar da mevcut. Ay sevdası ile yanıp tutuşan bu firmalara kısaca göz atalım:

SPACEIL: İsrail merkezli kar amacı gütmeyen bir organizasyon olan SpaceIL, Ay keşif aracı için bir roket firmasıyla anlaşan ilk firma oldu. Sparrow adı verilen ve Ay yüzeyinde zıplayarak hareket etmesi planlanan uzay aracı, SpaceX’in Falcon 9 roketiyle ateşlenecek. SpaceIL, yarışma süresinin dolmasının ardından Cape Canaveral üssünden yapılacak ateşlemenin tarihini 2018 sonuna çekti.

Sparrow, İsrail’in önde gelen uzay-havacılık firması Israel Aerospace Industries yardımıyla inşa ediliyor. Mühendisler en son olarak uzay aracının gövdesine motor ve yakıt tanklarını yerleştirdi ve kameralarını vakum odasında test etti. CEO Ido Anteby, mali sorunlar yaşıyor olsalar da 2018 sonuna ateşlemeyi gerçekleştireceklerini belirtti (umuyor).

ASTROBOTIC: Firma Aralık 2016’da Lunar X Prize’ın bitiş tarihine yetişemeyeceklerini öngörerek yarışmadan çekildi. Yine de Ay’a gitme planlarını terk etmediler. Hatta, geçtiğimiz yıl Ay keşif araçlarını ateşlemesi için United Launch Alliance (ULA) ile anlaştılar. Böylece Falcon 9’un bir numaralı rakibi Atlas V de Lunar X Prize’da yerini almış oldu. Astrobotic aynı zamanda Peregrine adlı keşif araçlarının ayaklarını inşa etmesi için Airbus ile işbirliğine gitti. Yetmezmiş gibi NASA da Astrobotic’e küçük bir Ay keşif aracı geliştirmesi için anlaşma sundu.

Peregrine, Ay yüzeyine 265 kg taşıma yükü iletebilecek şekilde tasarlanıyor. CEO John Thornton, şu ana kadar altı farklı ülkeden 11 grubun Peregrine için donanım üretmeyi teklif ettiğini ve daha fazlasını kabul edebileceklerini belirtti. Thornton, Ay’a iniş yılını ilk olarak 2019’u belirlemiş olsalar da bu tarihi 2020 ortalarına çekmiş durumda.

MOON EXPRESS: ABD hükümetinden Ay’a özel araç ateşlemek için izin alan ilk firma olarak tarihe geçen Moon Express, uydumuza bir keşif aracı değil ama filo göndermek istiyor. MX Robotic Explorers adını taşıyan filonun çekirdei ise MX-1E adı verilen uzay aracı. Moon Express, robotiik filosunu ateşlemek için Rocket Lab ile anlaştı. Electron adlı roket bu yıl başında yapılan ikinci ateşlemesinde başarılı olmuştu.

Finansal sorunu bulunmayan Moon Express buna rağmen henüz üzerinde çalıştığı donanımı gözler önüne sermedi. En son açıklama Temmuz 2017’de gelmiş ve Cape Canaveral’da testler yapıldığı belirtilmişti. The Verge’e Ocak 2018’de yapılan açıklamada “Ay yolculuklarının maliyetini düşürme ve NASA ile uzun süreli işbirliğine devam etme planlarının devam ettiği” ifade edildi.

TEAMINDUS: 31 Mart 2018 tarihine yetişemeyeceğini öngören bir diğer firma olan TeamIndus, adından anlaşılacağı gibi Hindistan’ı temsil ediyor. Planlar değişince ülkenin geliştirdiği en güçlü roket olan Polar Satellite Launch Vehicle ile yapılan plan rafa kaldırıldı ve beş yıllık yeni bir rota çizildi. CEO Rahul Narayan, halen keşif aracı üzerinde çalıştıklarını ve iki uluslararası roket firması ile görüştüklerini belirtti. Eğer planlar yolunda giderse, ateşleme 2019’un başında yaşanabilir. Ekip, finansman için Ay’a donanım göndermeyi hedefleyen firmalara odaklanıyor.

HAKUTO/ISPACE: Japon ekibi Hakuto, Ay keşif araçları Sorato’yu tamamlamış olsa da planları TeamIndus ile ertelendi. Sebebi, Saruto’yu TeamIndus ile PSLV ile ateşlemeyi planlamalarıydı. 90 milyon dolar kaynak oluşturmayı başardıktan sonra iSpace firması ile işbirliğine giden Hakuto, şu an Tokyo, Lüksemburg ve ABD’deki bürolarında çalışmalara devam ediyor. Ekibi en sevindiren gelişmelerden biri, Japon hükümetinin kısa süre önce uzay-havacılık girişimlerini desteklemek için 1 milyar dolarlık teşvik yapacağını açıklaması oldu.

The Verge’e konuşan iSpace CEO’su Takeshi Hakamada, “alınan yardım ile güçleneceklerini ve Google Lunar X Prize ile Ay robotiklerini minyatürleştirme alanında ilerleme kat edeceklerini” söyledi.

PT SCIENTISTS: Yarı finale kalmayı başaran Alman ekibinin amacı, Ay’a kablosuz internet taşımak. Firma, bu plan kapsamında Ay’a 4G baz istasyonu kurulması için Nokia ve Vodafone ile anlaşmıştı. Oldukça zahmetli planın donanım kısmı ise Audi ile yapılacak. Ay yüzeyine indirilecek modülden iki keşif aracı bırakılacak. Gerekli donanım kurulduktan sonra baz istasyonu-uzay aracı-Dünya arasında iletişim ağı kurulacak. PT Scienctists uzay araçlarını 2019 içerisinde bir Falcon 9 ile ateşlemeyi planlıyor.

SYNERGY MOON: Finalist olmasına rağmen sessizlik içindde olan Synergy Moon, uzay araçlarını henüz test edilmemiş Neptune 8 roketiyle ateşlemeyi planlıyordu. Öncesinde, Hakuto gibi TeamIndus ile aynı rokette Ay’a ateşleme yapılması öngörülüyordu. Şu an ekibin neler yaptığı ve hangi safhada oldukları belirsiz.