Falcon 9’un patlama nedeni ‘helyum sistemindeki sızıntı’ olabilir

SpaceX, Elon Musk’ın deyimiyle ‘bugüne kadar karşılaştıkları en zorlayıcı teknik hadisenin’ kısmen üzerinden gelmiş bulunuyor. Uzay-havacılık firması, 1 Eylül’de Florida’nın Cape Canaveral üssündeki ateşleme platformunda havaya uçan Falcon 9 roketi hakkındaki soruşturmanın ilk sonuçlarını açıkladı.

Açıklamada, roketin ‘üst oksijen tankındaki kriyojenik helyum sisteminde yaşanan sızıntı nedeniyle’ patladığı belirtildi. Kazanın, Haziran 2015’te havada infilak eden Falcon 9’un yaşadığı teknik arıza ile doğrudan bağlantılı olmadığı not düşüldü.

Falcon 9, Cape Canaveral’daki fırlatma platformunda taşıma yükü olan 200 milyon dolarlık Amos-6 uydusu ile patlamıştı. Patlama, rokete statik ateşleme testi öncesinde yakıt doldurulurken meydana gelmişti. Söz konusu test, roket platformda bağlı iken motorların açılmasıyla gerçekleştiriliyor ve roketin ateşlemeye hazır olup olmadığına karar verilmesini sağlıyor.

Sızıntı neden kaynaklandı?

Amos-6 uydusunun yok olması, Facebook’un küresel internet projesini de zorunlu olarak erteledi. Spacecom, kazanın ardından SpaceX ile yeni bir ateşleme yapmak için belli bir süre geçmesi gerektiğini belirtmişti. Firma ayrıca, roketin tazminatı olarak 50 milyon dolar isteyebileceklerini ifade etmişti.

Kazanın nedenini tespit eden SpaceX için yeni soru, helyum sistemindeki sızıntının nasıl yaşandığı. SpaceX, Kaza Soruşturma Ekibi tarafından yürütülen soruşturmanın titizlikle devam ettiğini ve ‘3000 veri kanalının analiz edildiğini’ belirtti. Kaza hakkındaki tüm video ve ses kayıtlarını da inceyelen mühendisler, ellerindeki devasa veri ile sadece 93 milisaniyede tetiklenen bir sorunu çözmeye çalışıyor.

SpaceX, Haziran 2015’te yaşanan kazanın aynı sebepten kaynaklanmadığını belirtse de, her ikisinin de üst kademeki oksijen tankında yaşandığına dikkat çekmek gerekiyor.

Dragon kapsülünü Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) taşımak için ateşlenen Falcon 9, yerden 45 km yükselikte infilak etmişti. SpaceX, roketin gövdesini bir arada tutan vidaların birinde yaşanan sorun nedeniyle üst kademedeki sıvı oksijen tankının aşırı basınca maruz kaldığını açıklamıştı. Uçus esnasında tank basıncını dengeleyen helyum gazı dolu tankları kontrolden çıkaran durum kazayı kaçınılmaz kıldı.

İki kazanın kökeni farklı görünse de, ana sorun SpaceX’in yıllardan beri üzerinde çalıştığı helyum tanklarından kaynaklanmış görünüyor. En hafif ikinci element olan helyumu barındıran tankların tasarımı ve bu tankları tutan sıvı oksijen tanklarının mühendisliği, roketin basıncını belirliyor.

Falcon 9 Kasım’da tekrar ateşlenebilir

SpaceX, kazanın yaşandığı platformu temsil eden ‘Launch Complex 40’ hakkında da bilgi verdi. Alanın önemli kısımlarının zarar gördüğünü ancak kontrol sistemlerinin iyi durumda olduğu ve ateşleme öncesi Falcon 9’ların tutulduğu Falcon Destek Binası’nın zarar görmediğini belirtildi.

SpaceX, LC40 tesisinde yer alan süper soğuk oksijen dolu tanklar ile kerosen yakıtı içeren tankların da iyi durumda olduğunu not düştü.

SpaceX adına en olumlu gelişme, Falcon 9 kazasının yeni görevleri öne sürüldüğü gibi bir yıl değil ancak 3 ay erteleyecek olması. California’daki Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü ile Cape Canaveral’deki Launch Complex 39A’yı kullanma opsiyonu bulunan SpaceX, kaza sonrası ilk ateşlemeyi Kasım’da yapmayı planlıyor.

NASA ile yapılan Ticari Mürettebat Programı kapsamında Boeing ile UUİ’ye astronot taşıyacak olan SpaceX, bu alandaki çalışmalarına hızla devam ederken uydu ateşlemelerini de aksatmamak istiyor.

2016’nın son çeyreğinde ateşlenmesi beklenen SES-10 telekomünikasyon uydusu, Nisan ayında başarıyla iniş gerçekleştiren Falcon-9 ile fırlatılacak. Umarız, Latin Amerika’ya hizmet verecek telekomünikasyon uydusunun başına beklenmedik bir kaza gelmez.

Falcon-9 birinci kademe ateşleme testi: