SpaceX firması Falcon 9 fırlatma aracıyla Perşembe gecesi TSİ 01.48’de Florida, Cape Canaveral üssünden SES-9 haberleşme uydusunu fırlatmayı planlıyor. Bu görev ile birlikte şirket 2016 yılının ikinci fırlatmasını gerçekleştirmiş olacak.
Falcon 9 roketi SpaceX’in aktardığına göre kalkışından yaklaşık 31 dakika sonra jeostatik yörüngedeyken SES-9 uydusunu kendisinden ayırıp yörüngeye bırakmayı hedefliyor.
Gerçekleşecek bu fırlatma, SpaceX’in beygir gibi çalışan yükseltilmiş versiyonlu Falcon 9 roketinin ikinci defa fırlatılmasında daha fazla yakıt taşımak için daha donanımlı, ekstra itiş gücü sağlayan ve yörüngeye ağır uyduları taşıyan roket olmasının yanında Haziran 2010 yılında fırlatılmasından bu yana 22’nci misyonu olma özelliğini de taşıyor.
Boeing tarafından inşa edilen ve Lüksemburg’a ait SES-9 uydusu 2016 yılının ortalarında faaliyete geçecek.
Perşembe günkü görev SpaceX’in ‘Elbette Seni Hâlâ Seviyorum’ ismini verdiği otonom drone gemisine ilk aşamalı iniş denemesiyle son bulacak. Bu drone geminin kardeş bir gemisi var, onun da ismi ‘Sadece Talimatları Okuyun’. 23 Ocak 2015 tarihinde; başarısız olan ilk denemenin ardından geminin tamiratı sürerken, Elon Musk geminin Just Read the Instructions (Sadece Talimatları Okuyun) olarak adlandırılacağını ve batı kıyısından yapılacak olan fırlatmalarda kullanılmak üzere hizmete sokulması planlanan kardeş geminin isminin de Of Course I Still Love You (Elbette Seni Hâlâ Seviyorum) olacağını bildirmişti. Her iki gemi de adını; bilim kurgu yazarı Iain M. Banks’in Culture roman dizisinden: The Player of Games isimli romanında geçen GCU (Genel Temas Birimleri, otonom yapay zekalar tarafından yönetilen uzay gemileri) türündeki uzay gemilerinden almışlardır.
Deniz üzerindeki bir gemiye roket inişi gerçekleştirmenin, karaya kıyasla bir inişten çok daha zor olduğunu kabul etmek gerekir… Nedeni ise iniş için daha küçük bir hedef alanı olması ve drone gemisinin deniz suyunun dalgalanması yüzünden sürekli sallanacak olması. Aralık 2015’e baktığımızda SpaceX şirketi Cape Canaveral arazisi üzerine Falcon 9 roketini ilk kez başarılı bir şekilde indirmişti.
SpaceX’in etrafında, neden daha stabil bir iniş pisti olan drone gemisine iniş gerçekleştirmek istediği üzerine bir çok tartışma vardı ve NBC News bununla ilgili bir öneri ileri sürmüştü.
Ancak, Twitter’da, Elon Musk bunun başlıca nedeninin yörüngeye roket yükü göndermenin gerekli hız ile ilgisini olduğunu, yükseklik ve mesafenin pek bir anlam ifade etmediğini söylemişti. Kendisi, gemi üzerine yapılan inişlerin esneklik ve yakıt maliyetini kurtarmak için gerekli olmadığını, fırlatma merkezine geri dönüşün ise sadece fiziksel olarak mümkün olmadığını da belirtmişti.
As mentioned before, ship landings are needed for high velocity missions. Altitude & distance don't mean much for orbit. All about speed.
— Elon Musk (@elonmusk) January 17, 2016
If speed at stage separation > ~6000 km/hr. With a ship, no need to zero out lateral velocity, so can stage at up to ~9000 km/h.
— Elon Musk (@elonmusk) January 17, 2016
Bu anlamlı bir konu gibi görünsede, Musk bu nedenin kaynağını misyonun tamamlanması için roketlerin olabildiğince hızlı olması gerektiğine bağlıyor.
Yörüngeye yapılan fırlatmaların başarılı olabilmesi için, bir roket yükünün Dünya’nın çevresinde yörüngesini tamamlamasında bir yay-benzeri yörünge çizgisinde ilerlemesi ve yeteri kadar yüksek hıza ulaşması gerekir. İlk aşamalı roketi fırlatma rampasına tekrar indirmek için, enine (lateral) manevralar gerekmektedir. Bu, roketin yumuşak bir iniş gerçekleştirmesi için gerekli olan yavaşlama manevraların daha üstünde bir şeydir. Aşağıda 2013 yılında SpaceX’in Falcon 9 roketinin testi sırasında yaptığı enine manevra örneğini görebilirsiniz:
Roketin, kütle yüküne ve hızına bağlı olarak fırlatma rampasına geri dönmesi için yeterli yakıtı olmayabilir. Roketi karadan uzak bir drone gemisine ve roketin yörüngesinden uzağa indirmek, bir iniş için gerekli olan yakıtı azaltabilir. Bazı görevler için, roketi kurtarmanın tek seçeneği bu olabiliyor.
Tabii bazen bu sonuçların yanı sıra roketin iniş yapması için başka etkenler de mevcut. SpaceX’in fırlatacağı NASA’ya ait Jason-3 uydusunun yakıt sorunları yüzünden bir drone gemisine indirilmesi hariç tutuluyor, ancak şirket roketi karaya geri indirebilmek içinde gerekli onayı alabilmiş değil.
@JimmyVosika Actually, didn't get environmental approval in time, but it was also good practice for missions where a ship is needed.
— Elon Musk (@elonmusk) January 17, 2016
TSİ ile Perşembe gecesi SES-9 haberleşme uydusunun fırlatılmasında uydunun jeostatik (yer sabit) yörüngeye ulaşması gerekiyor. Jeostatik yörüngedeki uydular (Dünya üzerinde 35,786 kilometrenin üstünde) alçak Dünya yörüngesindeki uydulardan çok daha yüksektedirler (2,000 kilometre ile 160 kilometre arasında) ve bu nedenle roketlerin daha fazla güç ve yakıta ihtiyacı var.
Bu düşünceyle birlikte, SpaceX’in bu özel görev için roketini bir drone gemisinin üzerine indirmeyi seçmesi bir sürpriz değil.
‘En havalı’ canlı yayın performansı
SpaceX’in fırlatma ekibi bir önceki gün Cape Canaveral’da Asya-Pasifik adına ticari televizyon yayını yapacak SES-9 uydusu için süper soğutulmuş sıvı yakıt ile Falcon 9 roketini test etti.
SpaceX şirketi bu statik ateşleme testinin başarılı bir şekilde tamamlandığını bir tweet atarak doğruladı ve roketin TSİ ile Perşembe gecesi fırlatma için hazır olduğunu söyledi.
Full-duration static fire completed. Targeting Wednesday for launch of SES-9 satellite @SES_Satellites pic.twitter.com/lp6nxGvUuH
— SpaceX (@SpaceX) February 22, 2016
Eğer Falcon 9 roketi Çarşamba günü fırlatılamaz ise, Hava Kuvvetlerinin açıklamasına göre Perşembe gününde açık gökyüzü ile beraber yüzde 80 fırlatmaya elverişli bir hava olma olasılığı yüksek.
Son zamanlarda, SpaceX’in fırlatmayı canlı olarak yayınlamak adına çok fazla enerji yatırımı yaptığını söyleyebiliriz. Canlı yayın süresince arka planda misyon hakkında daha detaylı bilgiler sunmak ve fırlatma boyunca neler olduğunu açıklamak adına yerel yayın hizmeti sunan ortak bir şirket programa dahil edildi. Yarınki fırlatma için SpaceX, YouTube üzerinden canlı yayın akışına ev sahipliği yapacak.
