Falcon 9 havada infilak etti

SpaceX’in dün havaya uçan roketin yaşadığı teknik arızayı bilmediğini açıklaması, NASA’nın büyük sorumluluk yüklediği firmayı zor duruma düşürebilir.

Teknoloji milyarderi ve fütürist Elon Musk’ın 2002 yılında temellerini attığı SpaceX, düne kadar en güvenilir özel uzay-havacılık şirketiydi. İlk olarak Orbital ATK, ardından Virgin Galactic’in geçirdiği kazaların adından, kaçınılmaz tablo bu kez SpaceX’in karşısına çıktı.

Mars ve ötesine uzanacak on yıllarca çabanın öncesinde yaşanan kazalar tabii ki kaçınılmaz. Ancak söz konusu SpaceX olunca eminiz ki birçokları dün Falcon 9 roketinin havaya uçmasını beklemiyordu.

NASA ile yaptığı 1,6 milyar dolarlık anlaşma kapsamında Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) 12 kargo görevi düzenleyecek olan SpaceX, Nisan sonunda kargosuyla Dünya’ya çakılan Progress uzay aracının telafisi olacaktı. UUİ’ye düzenlenecek yedinci kargo görevinde, Falcon 9 roketi 1,2 ton gıda ve malzeme taşıyan Dragon uzay kapsülünü taşıyordu.

Florida Cape Canaveral üssünden TSİ 17.21’de yapılan ateşleme, ilk kademenin sonuna yaklaştığı esnada saniyede 1 kilometre hıza ulaştı. Falcon 9 yerden yaklaşık 45 kilometre yüksekliğe erişmişti ki, roketin motorlarında bir aksilik olduğunu gösteren yoğun dumanlar belirdi. Maksimum basınç noktasına erişilmesinden birkaç saniye sonra, Falcon 9 taşıma yüküyle infilak etti.

Sorun geç kalınması olabilir

DRS-7 görevinde beklenmeyen kaza en çok Elon Musk’ı şaşırtmış olmalı. Musk, rutin hale gelen ateşlemede, Falcon 9’un yörünge görevini tamamlamasının ardından üçüncü kez dikey iniş gerçekleştirmesini umuyordu. Başarılı olması halinde gerçek bir uzay-havacılık görevinde ilk olacak iniş, SpaceX’in prestijini ciddi ölçüde artıracaktı. Gelin görün ki en beklenmeyen senaryo yaşandı.

Kazanın ardından yapılan açıklamada roketin neden infilak ettiği konusunda kesin bir bilgi olmadığı ve mühendislerin inceleme başlatacağı belirtildi.

Aradan bir gün geçtikten sonra Twitter’dan açıklama yapan Elon Musk, binlerce saatlik mühendislik çalışmasının gözden geçirilmesine rağmen ‘sorunu bulamadıklarını’ açıkladı.

Cause still unknown after several thousand engineering-hours of review. Now parsing data with a hex editor to recover final milliseconds.

— Elon Musk (@elonmusk) June 29, 2015

Musk belki de soğukkanlı bir şekilde açıklama yapmaktan uzak kalıyor olabilir; ancak bu düşük bir ihtimal. Öte yandan SpaceX’in 17’inci uzay görevinde yaşadığı ilk kaza, nedeni de bilinmediği sürece NASA’nın canını fazlasıyla sıkabilir.

UUİ’ye Mayıs başında ulaşması beklenen kargo, Haziran’da gönderilemeyecek. Yaz sonuna kadar stoku bulunan astronotlar, aralarında 30 deney ve iki Microsoft HoloLens bulunan donanımı kaybetmiş durumda.

Uzun vadede bakıldığında, Ruslara Soyuz’daki koltuk başına 70 milyon dolar ödemek istemeyen NASA, 2017’den itibaren SpaceX’in Dragon V2 ve Boeing’in CST-100 uzay kapsülleriyle astronot taşımayı planlıyor. Ancak bu uzay araçlarını taşıyan roketlerin endişeye neden olması, insanlı görevlerde fazlasıyla gergin anlara neden olabilir.

Bu aşamada yine SpaceX’in geliştirdiği acil kaçış mekanizması, insanlı görevlerde birçok hayat kurtarabilir.

Uzay-havacılıktaki sorun ne?

Sadece ABD ve Rusya değil, yakın zamanda Avrupa’nın gerçekleştirdiği görevlerde de kazalar ve beklenmedik sonuçlar yaşandı.

Rusya’nın Mars sistemine gönderdiği Phobos-Grunt’ın 2012’de Dünya’ya çakılmasının ardından başlayan süreçte ESA’nın geçtiğimiz yaz ateşlediği Dorea ve Milena uyduları rotalarından saptı, Orbital ATK’nin Antares roketi infilak etti, Virgin Galactic’in SpaceShipTwo uzay aracı çakıldı ve Progress kapsülü taşıma yüküyle Dünya’ya düştü.

Progress’in birkaç gün sonrasında Meksika’nın MexSat-1 uydusunu taşıyan Rus Proton-M roketi Sibirya’ya çakıldı. En son olarak, SpaceX’in Falcon 9 kazası yaşandı.

Ruslar, en büyük sıkıntılarını Sovyet döneminde erimeye başlayan kıdemli mühendis açığına bağlıyor. Bütçe konusunda altın çağını yaşayan ABD ise NASA’nın tekelindeki devlet egemenliğinden özel sektöre geçişin sancılarını çekiyor.

Ancak tüm bu kazaların binlerce sayfalık mühendisliğin ötesinde tek ve kısa bir açıklaması var: Uzay çok zor bir yer.

Michio Kaku da bana aynen bunu demişti: Uzay-havacılıkta kazalar başarıya ulaşmak için kaçınılmaz. SpaceX, tıpkı Virgin Galactic ve Orbital ATK gibi yoluna devam ediyor ve gelecekte büyük başarılara imza atacaklar.

Not: SpaceX yaklaşık bir hafta sonra, patlamanın roketin gövdesini bir arada tutan vidalardan birinde yaşanan sorundan kaynaklandığını belirtti. Arıza, üst kademedeki oksijen tankının aşırı basınçtan patlamasına neden oldu.