Facebook, hafta içinde gerçekleştirdiği geliştirici konferansında birçok yenilik duyurdu. Facebook Messenger’a eklenen çok sayıda içeriğin yanı sıra geliştiricilere kapıların ardına kadar açılması, satın aldığı hizmetlerle giderek büyüyen şirketin yeni dönemde nasıl bir yapılanmaya gireceği hakkında da sinyaller veriyor.
Facebook’un WhatsApp’la beraber en başarılı mesajlaşma uygulaması olan Messenger, artık sadece metin mesajları iletmek değil, videodan çıkartmalara kadar gerekli gereksiz her şeyle doldurulmuş bir hizmet haline geldi. Sadece WhatsApp ve Messenger ile 1.1 milyar kullanıcısı olan Facebook, sunduğu hizmetlerle internette yaptığımız neredeyse tüm işlemleri sunan bir platforma dönüştü.
Dijital hayatın bireysel ve çalışma hayatındaki gerekliliklerinden dolayı kullanmaya mecbur olduğumuz Facebook, uygulamaların ardından en kritik hamlesini medya alanında atıyor. Geçtiğimiz hafta içinde New York Times’da detayları beliren gelişmeye göre, Facebook aylardır çok sayıda seçkin basın kuruluşu ve ağıyla görüşmeler yapıyor. Yapılan ve yapılmakta olan anlaşmalar kapsamında, basın kuruluşları artık Facebook’u sadece bağlantı paylaşmak için kullanmayacak, sayfalarını doğrudan Facebook’a taşıyacaklar.
New York Times, BuzzFeed ve National Geographic ile başlaması beklenen haber içeriği anlaşması, Vox ve Times gibi önemli sayfalarla devam edecek gibi görünüyor.
Yapılan anlaşmanın mantığını ise Facebook şu şekilde özetliyor: Okuyucuların sosyal ağ üzerindeki bir bağlantıya tıklayarak habere erişmesi ortalama 8 saniye sürüyor. Facebook için bu çok uzun bir süre çünkü sosyal ağın 1,4 milyar kullanıcısına sunulan sayısız içeriğin performansı bekleme süresi azaldıkça artıyor. Haberlerin sosyal ağda sunulması ise habere erişimi mili saniyelere indirecek.
Basın kuruluşları okuyucuların beklemeden haberlerine Facebook üzerinden doğrudan erişmesini destekliyor gibi görünüyor. Sayfa açılma süresinin ortadan kalkması, iki taraf için de daha fazla içerik sunabilme ve reklam gösterim sayısının da artması anlamına geliyor.
Facebook haber sitelerine destek olabilir
Facebook, ziyaret sayısı sosyal ağda azalan haber siteleri dahil olmak üzere basın kuruluşlarını ‘video haberciliği’ ile memnun etmek istiyor. Bugün reklam ücreti vererek takipçi sayısını artırmaya çalışan sayfalara, daha iyi reklam içeriği ve güçlü video desteği teklif ediliyor. Böylece haber siteleri reklam modellerini daha iyi oluşturabilecek. Okuyucular uzun yazılarla boğuşmak yerine video haberlerle daha kaliteli haber içeriğine erişecek.
Facebook, reklam gelirlerinin yanı sıra video içeriğinin çeşitli araçlarla artırılması adına haber kuruluşlarına destek vereceğini de not düştü.
Huffington Post, Guardian ve Quartz gibi sayfalar Facebook ile görüştüğü belirtilen diğer önemli haber kaynakları arasında. Özellikle Guardian gibi kasasındaki para azalan firmalar, Facebook sayesinde ayakta kalmayı başarabilir.
İngiltere’deki birçok gazete, kaliteli habercilik ve az reklam anlayışları kapsamında bütçelerini korumakta büyük güçlük çekiyor. Her haberini bikinili kadın fotoğrafları ve magazinle iç içe geçmiş halde sunan Daily Mail, reklamdan belirgin gelir elde eden tek İngiliz haber sayfası olarak gösteriliyor.
New York Times’a konuşan kaynaklar, Guardian’ın Facebook teklifine çok sıcak baktığını, hatta sosyal ağda bir havuz oluşturulmasını önerdiğini belirtti.
Ülkemizde de aynı haberlerin doldur-boşalt yapılması ve tıklanma çılgınlığı uğruna kalitesiz haberciliğin körüklenmesi, Facebook’un getireceği bir düzenleme ile zamanla internet haberciliğine fayda sunabilir.
Haber sayfalarının maliyetleri düşebilir
Üç yıl önce konuşma şansı bulduğum Guardian’ın eski kreatif direktörü Mark Porter, Daily Mail’in haberlerindeki dedikodu ve magazin katsayısını artırarak Guardian ve The Times gibi sayfaları geride bıraktığını, reklam geliri düşük olan Guardian’ın geride kalan yıllarda 100’den fazla personeli ise işten çıkarmak zorunda kaldığını söylemişti.
15 yıl boyunca Guardian’da çalışan Porter, haber sayfasının tasarımını iki seneden uzun sürede, 50 teknisyen ve altı tasarımcı ile yaptıklarını belirtmişti. Ancak birçok haber sitesi, büyük maliyet getiren sayfa tasarımı ve optimizasyonuyla ilgilenmiyor, tersine çabalarını ‘SEO haberciliğine’ harcıyor.
Facebook’un haber sitelerine ne gibi şartlar sunacağı henüz belli olmasa da, sunucularına taşımayı düşündüğü haber sayfalarına sunacağı altyapıyla belli maliyetleri gereksiz kılabilir. Üstüne eklenecek reklam geliri ve okuyucu artışı, kaliteli haberciliği de güçlendiren bir dinamik sağlayabilir.
Açık internet için tehdit mi?
Facebook’un internet haberciliğine kol-kanat gereceğini öngörerek yapılan değerlendirmeler çok olumlu görünüyor olabilir. Ancak madalyonun öteki tarafında internetin dört bir yanına kolları uzanan bir ahtapot var.
En sıkıcı sosyal ağlardan biri olarak kabul ettiğimiz ve istatistiklerle bu doğrulanan Facebook, satın aldığı çeşitli hizmetlerin getirdiği gelirle servetini her gün artırıyor, gücüne güç katıyor. Sosyal ağ hayatı olabildiğince kolaylaştırmaya çalışan pratik uygulamalarla milyarlara faydalı hizmetler sunuyor. Ancak ‘hayatı kolaylaştırma’ anlayışının abartıldığını ve hiçbir düzenleme olmadan yapılan iş anlaşmalarının internet için riskli olabileceğini görmek zor değil.
Örneğin, Facebook hakkında olumsuz bir haber çıktığında veya bir eleştiri yapıldığında sosyal ağ bu haberi veya makaleyi engellemeyecek diyebilir miyiz? Oyun sektöründen alışverişe kadar birçok alanda hizmet sunan Facebook’un, yüzlerce iş ortağı veya yer aldığı sektörler hakkındaki haberleri filtreden geçirmeyeceğini nereden biliyoruz?
Dünyanın en büyük veri tabanlarından birine sahip olan firmanın Büyük Veri analizleri ve algoritmalarıyla internet haberciliğini sosyal alışveriş ve reklama boğmayacağının garantisini kim verebilir?
Facebook’un veya bir diğer firmanın elindeki gücü çıkar için kullanabileceği, Google’ın Federal Ticaret Komisyonu (FTC) raporunda beliren detaylarına bakıldığında öngörülebilir. FTC, Google’ın arama sonuçlarında iş ortaklarıyla bağlantılı sonuçları öne çıkardığını ve rekabet kurallarını ihlal ettiğini tespit etmişti.
Bir diğer sorun, geçtiğimiz yıl dört defa yaşanan ve en kısası 15 dakika süren erişim kesintileri. Bu kesintiler yaşanmaya devam ederse internet haberciliği ciddi bir felç geçirebilir.
Günümüzde Facebook haber içeriklerinin yüzde 40’ına ulaşılan platform özelliğini taşıyor. Yaşadığı her kesintide dakika başına 24 bin dolar kaybeden Facebook, Ekim 2014’teki kesintide 854 bin dolar kaybetti. Haber sayfası haline gelmesi halinde hem kendisi ve ortaklık yaptığı basın kurumları daha fazla zarara uğrayabilir.
911’i çözüm olacak mı?
Facebook’un Ağustos 2014’te yaşadığı erişim kesintisi, Los Angeles’ta 911 hattının kilitlenmesine neden olmuş ve kullanıcılar polise ‘Facebook’un ne zaman erişime açılacağını’ sormuştu.
İstatistiklere göre, söz konusu kesinti süresince ABD’deki internet sitelerine mobil üzerinden erişim yüzde 8,5 azaldı. Masaüstü bilgisayarlardan erişim ise yüzde 3,5 kesildi.
Haber içeriği ve uygulamaları katlanarak artacak olan Facebook benzer bir durumda yukarıdaki yüzdeleri fazlasıyla yukarıya çekebilir.
Hayatı kolaylaştırmak nereye kadar?
Facebook, bazıları fiyaskoyla sonuçlanan ve kullanıcılarla empati kurmayı amaçlayan içeriklerle hayatımızın sabit bir parçası olduğunu bir nevi ortaya koymaya çalıştı. Arkadaşlarımıza ‘teşekkür etmenin’ yanı sıra, deprem anında yardım çağırma ve konum bildirmeyi sağlayan içerikler, hayatımızın her anına Facebook’un iliştirilmesinin bir yolu.
Diğer yandan, Messenger ve diğer hizmetlerin akla gelecek tüm içerikleri sunmaya başlaması, tek bir firma aracılığıyla tüm işlemlerimizi gerçekleştirdiğimiz bir internet oluşturuyor.
Facebook bugün bir sosyal ağ, mesajlaşma hizmeti, reklam ajansı, sanal gerçeklik firması (Oculus’u 2014’te satın aldı), video-televizyon portalı (Facebook TV), geliştirici platformu (Parse) ve fotoğraf paylaşım platformu (Instagram) konumunda.
F8 geliştirici konferansında yazılımcılara kapılarını ardına kadar açan Facebook, sadece Messenger aracılığıyla mobil dünyaya yüzlerce gerekli-gereksiz uygulama saçılmasını sağlayacak. Geliştiriciler rekabetin iyice arttığı sektörde belki çok iyi kazanamayacak ama Facebook uyumlu yazılımlar artacak.
İki kere düşünülmeli
Haber siteleri, sayfalarını Facebook’a entegre etmeden önce dikkatli karar vermek zorunda. Çünkü ipler de sosyal ağın eline geçecek. New York Times’a konuşan analitik ve dağıtım firması SimpeReach’in CEO’su Edward Kim, ‘kullanıcı memnuniyeti ve artan trafiğin karşılığında Facebook’un son sözü söyleyebileceğini belirtti. Kazan-kazan durumunun oluşması için, haber sayfalarının tüm kontrolü Facebook’a kaptırmadan anlaşma yapması gerekiyor.
Facebook, haber platformu haline geçiş sürecini önümüzdeki aylarda yapacağı testlerde başlatacak. Yaşanacak değişimin kısa süreli olmayacağı ve büyük etkiler doğuracağı kesin. Özellikle Facebook’un rakibi olan firmaların istememelerine rağmen sosyal ağa çekilmeleri kaçınılmaz olacak. YouTube videolarının Facebook üzerinden izlenme oranı, Google ilişkili sayfaları geride bırakacak.
Yaşanacak karmaşa öncesinde Facebook’un basın kuruluşları ve düşünce kuruluşlarıyla bir araya gelerek sağduyu içinde hareket etmesi en doğru hareket olarak beliriyor. Medya sektörüne belli faydalar sunacağı düşünülse de, merkezi bir haber kaynağı fikri emperyalist bir yaklaşım görüntüsü veriyor.
