Princeton ve New York üniversiteleri tarafından yapılan araştırma, 65 yaş üzeri kullanıcıların Facebook’ta en fazla sahte haber paylaşan jenerasyon olduğunu gözler önüne serdi. Araştırma, sosyal medyada sahte haber paylaşma alışkanlığının eğitim, cinsiyet ve politik görüşlerin aksine daha çok yaş ile bağlantılı olduğunu gösterdi.
Science Advances dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, “yaş dışında kalan demografik özelliklerin sahte haber paylaşımında düzenli bir etki yapmadığı” ifade edildi.
Yaş ile sahte haberlerin arasındaki ilginç ilişkiyi gözler önüne seren çalışma için her biri Facebook kullanıcısı ‘olmayan’ 3,500 sosyal medya kullanıcısının paylaşımlar incelendi. Paylaşımların yapıldığı süreç ise ABD’de sahte haber tartışmalarının zirveye çıkmasına neden olan 2016 başkanlık seçimleri olarak belirlendi.
Yaş ile ilgili faktörler öne çıkıyor olabilir mi?
Araştırmada, sahte haber “ağırlıklı olarak reklam geliri elde etmek amacıyla sahte veya yanlış yönlendirici içeriğin oluşturulması” olarak tanımlandı.
ABD Başkanlık seçimleri döneminde ilginç olan detay, seçimden zaferle çıkan Donald Trump’ın dışladığı medya organlarını yukarıdaki tanıma sokmasıydı.
Ankette yer alan Facebook kullanıcılarının %49’u herhangi bir profil bilgisi paylaştıklarını belirtirken, bu kullanıcılar arasından 65 yaş üzeri olanlar araştırmacıların dikkatini çekti. 65 yaş üzeri olanların %11’i sahte haber tanımına uyan makaleler paylaşırken, 18-29 yaş aralığı için bu oran sadece %3’te kaldı.
Araştırmada BuzzFeed News tarafından hazırlanan “2017’nin Facebook’ta en çok hit getiren 50 sahte haberi” listesinden yararlanıldı. Listede bazıları milyonlarca kez paylaşılan haberlerin büyük kısmının suç ve politika başlıklarından çıktığı dikkat çekiyor.
Princeton Üniversitesi’nden siyasal bilimci Andrew Guess, “sahte haber paylaşımının doğrudan ideoloji veya parti bağımlılığı ile de bağlantılı olmadığını ve yaşlı muhafazakar kesim tarafından da öne çıkarılmadığına” dikkat çekerek bu sonuçların şaşırtıcı olduğunu ifade etti.
Araştırmada 65 yaş üstü kullanıcıların neden daha çok sahte haber paylaştıklarına dair bir açıklama getirilmese de, bu konuya odaklanan iki teori mevcut: Birincisi internet ile daha geç tanışan bu kesimin dijital bilgileri değerlendirmekte daha acemi olması. İkicisi de yaşlılık ile algının daha da zorlaşması ve insanların sahte haberlere daha çabuk kanması.
Şahsen kulağa bilimsel gelen bu faktörlerin çok az veya hiçbir etkisi bile olmayabilir. Milenyum sahte ve doğru bilgiyi ayırt etmekte fazlasıyla başarısız olduğu kanıtlanan bireyleri teknolojiyi daha iyi kullanıyor diye yaşlı kullanıcılardan ne kadar ayrı tutulabilir?
İnsanlar sahte bilgi paylaşmayı seviyor
Yaş ve diğer faktörlerin dışında sosyal ağ kullanıcılarının sahte bilgileri paylaşmaya olan eğilimi de göz ardı edilemez. Hindistan’da geçtiğimiz yıl çocukları kaçıran çetelerin varlığına ait yanlış bilgilerin yayılması sonucu birçok masum insan şiddet mağduru olmuştu. WhatsApp yaşanan gelişmelerin ardından bu ülkedeki 200 milyon kullanıcısına “dijital okur-yazarlık” programı sundu.
ABD’de ise Federal Araştırma Bürosu’nun (FBI) yaşlı internet kullanıcıları için özel olarak hazırlanmış “sahte haberlere düşmeme” sayfası bulunuyor. Nihayetinde, sahte haberlere kanmayı önlemek için sadece tek bir faktöre değil ancak birçok değişkene yönelik önlem alınması daha mantıklı olarak beliriyor.
Stanford Üniversitesi Siyasal Ekonomi Araştırmaları Enstitüsü’nden Matthew Gentzkow, sahte haberler ile yaşın arasındaki bağlantıyı ortaya çıkaran araştırmanın bu konuyu çözümlemek adına daha etkin araçlar geliştirilmesini sağlayabileceğini belirtti. Gentzkow, “sorunu çözümlemek için belli bir yaş grububa odaklanarak ve bu gruna etkin çözümler geliştirerek genel sorunun daha hızlı çözümlenebileceğini” ifade etti.
Aslında bakarsanız çok karmaşık bir sorunu çözmek için hiç fena bir strateji gibi durmuyor.
Arşivimizde yer alan sahte haber konulu makalelere bakmak isterseniz:
İnsanlığa sahte çöp toplama dersi
Karıncanın eşek arısını avladığı fotoğraf gerçek değil!
Hayır, Dünya 15 gün boyunca karanlığa bürünmeyecek
