Olağanüstü bir enerji ve ışık üreten parlak bir gaz küresini temsil eden Güneş, Dünya’da hayatı mümkün kılan yıldızdır. Peki Güneş ne kadar sıcaktır?
Güneş’in hayatı mümkün kılan parlaklığı ve ısısı nasıl oluşuyor ve Güneş ne kadar sıcak? Güneş’in çekirdeğinde yaşanan çekimsel kuvvetler, süper yüksek bir basınç ve ısı ortaya çıkarır. Burada, sıcaklık 15 milyon dereceye kadar çıkar. Hidrojen atomlarının sıkışıp birbirine kaynaması ile ortaya helyum çıkar. Bu süreç, nükleer füzyon olarak adlandırılır.
Nükleer füzyon, çok yüksek miktarda enerji ortaya çıkarır. Bu enerji güneşin yüzeyinden atmosferine ve ötesine yayılır. Enerji, çekirdekten radyasyonun yayıldığı “ışınımsal bölgeye” yayılır. Enerji iletken bölgeye geçmeden önce burada yaklaşık 1 milyon yıl kalır. Güneşin iç kısmının üst tabakasını temsil eden iletken bölgede sıcaklık 2 milyon dereceye düşer. Sıcak plazmadan oluşan büyük kabarcıklar iyonlaşmış atomlardan oluşan kozmik bir çorba oluşturur. Ardından yüklü atomlar fotosfore itilir.
Fotosfer, kromosfer ve taç
Fotosferdeki sıcaklık yaklaşık 5,500 derecedir. Bu tabaka, güneşin ürettiği radyasyonun görülebilir ışık olarak tespit edildiği yerdir. Fotosferde yer alan güneş lekeleri, çevrelerinden daha soğuk ve karanlıktır. Güneş’in yüzeyindeki büyük lekelerdeki sıcaklık 4,000 dereceye kadar düşebilir.
Günei’in atmosferindeki diğer tabakayı temsil eden kromosferde sıcaklık biraz daha düşüktür: Yaklaşık 4,320 derece. ABD Ulusal Güneş Gözlemevi’nin (NSO) sunduğu tanıma göre kromosfer “renk küresi” anlamın gelmektedir. Kromosferden yayılan görülebilir ışık genelde daha parlak olan fotosfere kıyasla daha cılızdır ancak tam güneş tutulmaları esnasında Ay fotosferi örttüğü zaman kromosfer güneşin etrafındaki kırmızı halka olarak belirir.
NSO, kromosferin kırmızı renkte belirmesinin “yüksek miktardaki hidroenden kaynaklı olduğunu” belirtir.
Taç’da sıcaklıklar belirgin ölçüde artar. Taç, sadece tutulmalarda görülebilir ve ismini tutulma esnasında bir tacın uçları gibi sağa sola savrulan plazmadan alır. Tacın sıcaklığı, güneşin gövdesine kıyasla ciddi ölçüde artış gösterebilir. Ortaya çıkan sıcaklıklar 1 milyon derece ile 10 milyon derece arasında değişir.
Taç, bu haliyle altında kalan katmanlardan yüzlerce kat daha sıcaktır. NASA Güneş ve Heliosfer Gözlemlevi (SOHO) ekibinin verdiği bilgiye göre, taç barındırdığı sıcaklık ile bir gizem. Çünkü güneşin enerji kaynağını barındıran çekirdeğinden en uzakta kalan en dış tabakasında sıcaklığın aslında daha düşük olması beklenirken, bu böyle değildir. SOHO ve Parker Solar Probe gibi yeni nesil güneş gözlemevleri, tacın bu sırrını çözmek için bulgular peşinde koşuyor.
Güneş’e mesafemiz: 8 ışık dakikası
Taç soğudukça, ısı ve radyasyon kaybeder ve taşdığı materyal yıldız fırtınası olarak uzay boşluğuna savrulur. Bir kısmı, Dünya’nın yoluna düşer ve genelde kutuplarda Aurora Boealis adı verilen olağanüstü atmosferik görüntüleri oluşturur (yüklü atomlar ile atmosferin etkileşimi). Çok güzlü enerji saçılım, yörüngedeki uydular ile Dünya’daki altyapılar için sorun teşkil edebilir.
Güneş, Güneş Sistemi’ndeki en büyük ve en yüksek kütleye sahip gök cismidir. Dünya’dan yaklaşık 149.5 milyon kilometre mesafede yer alır. Bu mesafe, 1 Astronomik Birim (1 AU) olarak adlandırılır. AU, Güneş Sistemi’ndeki mesafeleri belirtmek için kullanılan genel ölçü birimidir.
Güneş’in ışınları ve ısısının Dünya’ya erişmesi yaklaşık 8 dakika sürer. Kısaca, Güneş’e olan mesafemizi farklı bir şekilde de tanımlayabiliriz: 8 ışık dakikası.
