Dinozorları yok eden meteordan kurtuldu

Solucan kertenkelesinin evrim geçmişini araştıran bilim insanları, canlının 65 milyon yıl önce yaşanan kitlesel yok oluştan çok iyi bir zamanlamayla kurtulduğunu ortaya çıkardı.

65 milyon önce Meksika’nın Yucatan Yarımadası’na çarparak Dünya’yı dümdüz eden meteor, gezegenimizin bugüne dek tanık olduğu beşinci ve son kitlesel yok oluşa neden oldu. Meteorun neden olduğu dev patlama, yanardağların desteğiyle ölümcül bir küresel ısınmayı tetikledi. Kretae-Permiyen yok oluşu, Dünya’ya 135 milyon yıl hükmeden dinozorlar da dahil olmak üzere, canlıların yarısından fazlasını yeryüzünden sildi.

Bilim insanları, Amerika kıtaları, Avrupa ve Afrika’da yaşayan solucan kertenkelesinin, kitlesel yok oluştan kurtulan canlılardan biri olduğunu tespit etti. Uzunluğu ortalama 15 cm olan ve genelde toprak solucanıyla karıştırılan kertenkelenin, iyi bir zamanlamayla günümüze dek ulaşmayı başardığı anlaşıldı.

Kertenkelenin evrim geçmişini inceleyen bilim insanları, canlının Kuzey Amerika’da ortaya çıktığını ve kitlesel yok oluşun başlangıcından hemen sonra Avrupa’ya göç ettiğini tespit etti. Avrupa’ya ulaştıktan sonra, kertenkelenin diğer adresleri Afrika ve Güney Amerika oldu.

‘Sala tutunarak’ göç etti

Solucan kertenkelesinin geçmişi hakkında elde edilen bilgi, tür hakkında çok büyük bir keşif olarak kabul ediliyor. Geçmişteki tahminler, kertenkelenin süper kıta Pangea parçalara ayrılmadan önce kıtanın dört bir yanına dağıldığı yönündeydi. Pangaea, yaklaşık 300 milyon yıl önce oluştu ve 100 milyon yıl önce parçalara ayrılmaya başladı. Yani beşinci kitlesel yok oluş esnasında birçok parçaya ayrılmış haldeydi.

Proceedings of the Royal Society B dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, Blanus türü kıtalar arasında en az üç defa yüzerek göç gerçekleştirdi.

Genetik analizler kertenkelenin denizler aracılığıyla göç ettiğini gösterirken, bunu nasıl yaptığı daha da hayret verici. Kertenkele, ahşap ve benzeri enkazlara tutunarak kıtalar arasında gidip geldi. Araştırmada yer alan Bath Üniversitesi’nden Nick Longrich, ‘kertenkelelerin devrilen bir ağaca tutunarak sellerde hayatta kalmış olamayacağını ancak yüzlerce kilometre aşarak ulaştıkları yeni kıtalarda yaşamlarını sürdürdüğünü’ söyledi.

Bath, benzer durumun diğer birçok canlı türü için de geçerli olduğunu, canlıların imkansızı yendikten sonra yeni evlerinde hayatta kalmayı başardıklarını söyledi.

Tünel ağı kurdu

Meteor çarpmasının ardından atmosferi saran sera gazları, Güneş ışınlarını büyük miktarda bloke ettiği için çok az bitki hayatta kalabildi. Birçok canlı bu nedenle yok olurken, kol ve bacakları olmayan Blanus, toprağa gömülerek korunmayı başardı ve ölü canlılarla beslendi.

Bristol Üniversitesi’nden Jakob Vinther, Blanus’un uzun mesafeler kat etmesinin ardından yeni kıtalarda tünel kazarak hayatta kaldığını belirtti. Blanus, karada iyi ilerleyemese de yer altında tünel ağları oluşturarak hem meteor çarpmasının etkisinden hem de panik içindeki canlıların hışmından kurtuldu. Aç kaldığı zaman yüzeye çıkan Blanus, Dünya’nın normale döndüğü milyonlarca yıl içinde tünellerde yaşadı.

İnsanlığın altıncı kitlesel ölümü başlattığını ele alırsak, bir gün yaşanması olası termonükleer savaşlar veya küresel ısınmanın sonunda yaşanabilecek tek yerin yeraltı olacağını söyleyebiliriz.