Dinozorlardan önce ‘Carolina Kasabı’ vardı

Dinozorların dünyayı yönetmesinden milyonlarca yıl önce karaya hükmeden dev bir canlı yaşadığı ortaya çıktı. Kuzey Amerika’daki gıda zincirinin en tepesinde yer alan dev kertenkeleye ‘Carolina Kasabı’ adı verildi.

Gün geçmiyor ki bilim insanları milyonlarca yıl önce karaya, havaya ve sulara hükmetmiş dev canlılar keşfetmesin. Her biri bugün yaşasaydı insanları sinek gibi avlayacak olan dev antik canlılara yeni bir tanesi eklendi. Carnufex carolinensis (Carolina Kasabı) adı verilen dev kertenkelenin, 231 milyon yıl önce Kuzey Amerika’nın en dev canlısı olduğu belirtildi.

Scientific Reports dergisinde yayımlanan araştırmada detayları verilen Carolina Kasabı, dev dişleriyle kıtada yaşamış olan en korkutucu avcı olarak ifade edildi.

Discovery News’e bilgi veren araştırma ekibinden Lindsay Zanno, ‘dev kertenkelenin süper kıta Pangea parçalara ayrıldığı dönemde modern North Carolina topraklarında yaşadığını’ belirtti. Timsahlara benzeyen basık bir kafatası olan Carolina Kasabı, uzun ağzında çok sayıda sivi dişe sahipti. Zanno, Carnufex’in hançer benzeri dişleriyle avının etini kemiklerinden ayırmakta hiç zorlanmadığını söyledi.

North Carolina State Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olan Zanno, Carnufex’e ait kalıntıları eyalette bulunan Pekin Formation adı verilen bölgeden çıkarttı. Eski Triasik Çağ’ın başlangıcı olan 231 milyon öncesine ait fosillerin yer aldığı bölgede, dev canlının omurgası ve ön koluna ait kalıntılar ile kafatası parçaları bulundu. Kafatası parçalarının eksik olması üzerine en son teknoloji tarama yöntemlerini kullanan araştırmacılar, eksikleri kapadı ve kafatasına ait 3D model oluşturmayı başardı.

Oluşturulan modeller, antik kertenkelenin en az 3 metre boyunda olduğunu gösterdi. Ön kollarının çok kısa olması nedeniyle, Carnufex’in tıpkı T.rex gibi iki ayağı üzerinde hareket ettiği düşünülüyor.

Gıda zincirinin kralı

Bilim insanları Carnufex’in midesine ait kalıntılar veya avlarına ait kemikler gibi fosillere ulaşamadığı için dev kertenkelenin nasıl beslendiğini kesin olarak bilmiyor. Triasik döneme ait bilgilere dayanan araştırmacılar, kalın vücut plakası bulunduran zırhlı kertenkeleler (aetozor) ve büyük vücutlu dicynodont’ların Carnufex’in ana yemeği olduğuna inanıyor.[quote_box_right]Carnufex, birçok dev yırtıcı gibi Triasik-Jura kitlesel yok oluşunda yeryüzünden silindi.[/quote_box_right]

Carnufex’in, yaşadığı dönemde eti yiyen tek canlı olmadığı da not düşüldü. Zanno, “Triasik dönem bir nevi ekolojik alacakaranlık kuşağı gibiydi. Çok az bitki yiyen hayvana kıyasla etle beslenenler çok fazlaydı. Bu yüzden avcılar sıkça ava dönüşüyordu” ifadesini kullandı.

North Carolina’da Carnufex dışında öne çıkan diğer yırtıcı ise kafatası çok daha tiranozora benzeyen rauisuchid türüydü. Modern kertenkelelere benzemelerine rağmen uzak akrabaları olan Phytosaur’lar ise suda avlanıyor ve bazen rauisuchid ile de besleniyordu.

Kitlesel yok oluş sonunu getirdi

Carnufex’in döneminde yaşamış olan diğer tüm büyük canlılar gibi ‘Triasik-Jura yok oluşunda’ yeryüzünden silindiğine inanılıyor. Zanno, 201,3 milyon yıl önce yaşanan yok oluşta dinozorlar dışında tüm büyük yırtıcıların yok olduğunu ve onların bu sayede Mezozoik Çağ’da öne çıktıklarını belirtti.

Kitlesel yok oluşta hayatta kalmayı başaran kertenkeleler ise yeniden evrim geçirerek modern günümüze timsah ve kertenkeleler olarak ulaşmayı başardı.

Zanno, dünyanın en eski ve en büyük kertenkele benzeri canlısının keşfedilmesiyle, Pangea kıtasında yaşamış canlılar hakkında yeni bilgiler elde edebileceklerini söyledi. Etobur yırtıcı dinozorların (ön kolları kısa teropot) etkin olacağı 135 milyon yıl öncesinde dev bir kertenkelenin geldiğine dikkat çeken Zanno, 250 milyon yıl öncesine uzanan dinozor-kuş ve kertenkele türlerinin ortak atasının halen bilinmediğini ve doldurulması gereken birçok boşluk olduğunu söyledi.

Favorimiz: Tiranozor

Dinozor aleminin şüphesiz en ünlü canlısı olan T-rex’in öncesindeki ve sonrasındaki döneme ait birçok dev türün fosili de bugüne kadar ortaya çıkarıldı. Belki de uzmanı olmayanlar için T-rex’i orta nokta seçmek, dinozorların geçmişini anlamak için daha kolay olabilir.

Örneğin, 100 milyon yıl önce yaşamış olan Siats meekerorum, 9 metrelik boyuyla ‘ancak’ 4 metre gelen T-rex’i bile kaçırıyordu. Tiranozorların en yakışıklısı T-rex, Britanya’da üç kuzeni, Avrupa’da yakın akrabası, Çin’de ise uzun boylu kuzeni yaşıyordu.

Sadece tiranozor türüne kısa bir göz atmak, 135 milyon yıl boyunca dünyaya hükmeden dinozorların ne kadar çeşitli ve farklı olduklarını göstermeye yetiyor.  Sadece Triasik Çağ’ın ekosistemi üzerinde çalışmak içinse Zanno gibi kaç bilim insanı gerekir bilinmez. Yüzde 90’ından fazlası keşfedilmeyen okyanuslarda nasıl fosiller yattığını düşünmek ise hayal gücüne kalıyor.