Chandra X-ray uzay teleskobu, derin uzayın benzersiz karelerinden birini elde etti. 1 milyardan fazla süper dev karadelik içeren fotoğrafın en yoğun bölgesi, merkezi. Gökbilimciler merkezde Dolunay büyüklüğündeki alanlarda süper dev karadelik sayısının 5,000 civarında olduğunu belirtti.
Araştırmanın başını çeken Pennsylvania State
Üniversitesi’nden Niel Brandt, “Bu muazzam kare sayesinde karadeliklerin ilk zamanlarına ulaşabileceğiz ve milyarlarca yıl içinde nasıl değiştiklerini anlayabileceğiz” yorumunu yaptı.
Işığın gidebildiği en son noktayı görüyor
Kozmik tuvalin en göz alıcı süper dev karadelik tablosu, Chandra X-ray Gözlemevi tarafından 80 gün süren gözlemler sonucunda oluşturuldu. Chandra, söz konusu sürede 8,5 ışık yılı genişliğindeki kozmik alanı taradı.
Fotoğrafta, gökyüzündeki her 10 nesneden 7’sini süper dev bir karadelik oluşturuyor. Süper dev karadelikler galaksilerin merkezlerinde yatıyor ve kütleleri Güneş’in 100,000 ile 10 milyar katına ulaşabiliyor. Samanyolu Galaksisi’nin merkezindeki süper dev karadelik Sagittarius A*, Güneş’in 4 milyon katı kütleye sahip.
Karadelikler ışığı tamamen emdiği için, sadece X-ray taraması ile gözlemlenebiliyorlar. Chandra uzay teleskobu, karadeliklerin ‘uzay ufkundan’ (ışığın bile kaçamadığı, geri dönüşün mümkün olmadığı bölge) yayılan radyasyonu tespit ederek gözlem yapıyor.
Chandra’nın ardından uzaydaki en güçlü X-ray teleskobu olması planlanan Japon Hitomi uydusu, geçtiğimiz yıl göreve başlamasından kısa bir süre sonra teknik arıza nedeniyle kontrolden çıkmış ve kaybedilmişti.
Araştırmada yer alan Çin’in Nanjing Üniversitesi’nden Bin Luo, “Evren’in ilk zamanlarına ait karadelikleri tespit etmek çok zor olabilir. Çünkü bu karadelikler çok uzaktalar ve sadece içlerine materyal çekebiliyorlarsa radyasyon üretiyorlar” ifadesini kullandı.
Luo, Chandra ile bir bölge üzerinde yeterince uzun süre gözlem yaparlarsa büymekte olan karadelikleri görebildiklerini söyledi. Gözlemlerde, Büyük Patlama’dan kısa süre sonra oluşan (kozmik ölçekte birkaç milyar yıl) karadelikleri de görebileceklerini söyledi.
Karadeliklerin evrimi ortaya çıkarılacak
Süper dev karadelik hazinesine ait veriler, bu kozmik yapıların kademeler halinde değil ancak Büyük Patlama’dan 1-2 milyar yıl sonra başlayan patlamalarda oluştuğuna işaret etti. Araştırmacılar, devasa kozmik yapıların ‘tohumlarının’ Güneş’in 10,000 ile 100,000 katı büyüklüğünde olduğuna dikkat çekti.
Elde edilen yeni bulgular, kozmik bir gizemin çözülmesine yardım edebilir: Süper dev karadelikler büyümeye yeterince vakitleri olmamasına rağmen Evren’in ilk zamanlarında nasıl ortalığı bu kadar fazla kaplayabildi?
Araştırmada öne çıkan bir diğer bulgu, Dünya’dan 12-13 milyar ışık yılı mesafede yer alan en uzak galaksilerden gelen X-ray ışınlarının muhtemelen yıldız büyüklüğündeki karadeliklerden geliyor olduğu. Bu tür karadelikler Güneş’ten daha büyük yıldızların ölmesi ve ardından çökmesi ile oluşuyor ve Güneş’in onlarca katı kütleye sahip oluyor.
Penn State Üniversitesi’nden Fabio Vito, uzak galaksilerden alınan X ışınları sayesinde yıldız kütlesindeki ve süper dev karadeliklerin düzeni ve oluşumu hakkında daha fazla bilgi elde edeceklerini belirtti.
Araştırmada elde edilen bilgiler, 5 Ocak’ta Amerikan Astronomi Topluluğu toplantısında sunuldu.
