Kızıl Gezegen’e inişinin 12’nci yıldönümünü önümüzdeki ay kutlayacak olan Curiosity, geride kalan yıllara nazaran Mars yüzeyinden çok farklı bir fotoğraf gönderdi. Keşif aracının 30 Mayıs günü üzerinden geçerken çatlamasına neden olduğu kayanın içinde sarı sülfür kristalleri belirdi.
Mars’ın sülfat zengini bir bölgesini Ekim 2023’ten bu yana keşfetmekte olan Curiosity, parçalanmasına neden olduğu bir kayanın oldukça ilginç bir görüntüsünü iletti. Sülfür içerikli bir çeşit tuzu temsil eden sülfat, su buharlaştıkça oluşan bir mineral. Curiosity, geçmişte sülfürü diğer materyallerin karışımı ile görüntülemişken, parçaladığı kayanın içinde saf sülfür belirdi.
Sülfür denince akla çürümüş yumurtaların hidrojen sülfit gazından kaynaklanan berbat kokusu gelebilir. Saf sülfür ise koku taşımıyor. Kısıtlı şartlar altında oluşan saf sülfürün Mars’ta görüldüğü bölgede nasıl ortaya çıktığı henüz kesin değil. Saf sülfürün içinden çıktığı parlak görünümlü kaya, şu an Curiosity’nin bulunduğu Gediz Vadisi kanalını fazlasıyla işgal ediyor.
Saf sülfürün tespitinin çölde vaha bulmaya benzediğini belirten NASA bilim insanları, elementin nasıl orada bulunduğunu anlamaya çalışıyor. Gediz Vadisi, Curiosity’nin 2014’ten bu yana inceleme yaptığı Sharp Dağı’nın eteklerinde yer alıyor. 5 kilometre yüksekliğindeki dağın etekleri, Mars’ın oluşumuna ait farklı dönemlerden kalıntılar içeriyor. Curiosity, antik arazide mikrobiyolojik yaşama kapı aralamış olabilecek besinlerin nerede ve nasıl oluşmuş olabileceğini anlamaya çalışıyor.
Gediz Vadisi’nin Sharp Dağı’nın eteklerinde antik zamanlarda yaşanan sıvı akışında biriken kayalar ve akıntılardan oluştuğu düşünülüyor. Geride kalan milyarlarca yılda seller ve yer kaymaları kanalda katmanlarca kalıntı oluşturmuş olabilir. Curiosity bulguları, vadinin her iki olayın etkisiyle oluştuğunu gösteriyor.
Su akıntıları ile taşınan kayalar nehir kayaları gibi yuvarlak kenarlı iken, bazı kalıntı yığınları kuru yer kaymaları ile taşınan daha köşeli kayalar içeriyor. Dahası, Gediz Vadisi’nde bulunan materyal içine su işlediği tespit edildi. Bazı kayalarda, zamanla rüzgar ve kum erozyonunun ortaya çıkardığı, kimyasal tepkimeler ile suyun taşlarda oluşturduğu hale izleri görüldü. Tüm bu oluşumların yaşandığı dönemin Mars için fazlasıyla ‘hareketli’ geçtiği belirtiliyor.
Bölgedeki taşların oluşumu hakkında bilgi alabilmek için Curiosity ‘Mammoth Lakes’ (mamut gölü) adı verilen büyük bir kaya seçti ve iki metre uzunluğundaki robotik kolun ucundaki matkap ile sondaj gerçekleştirdi. Çevredeki diğer taşların fazla büyük olmaması ve tuzluluğu nedeniyle seçilen ‘mamut gölü’ kayasından elde edilen numuneler, Curiosity’in üzerindeki laboratuvarda incelenecek.
