Uzay keşfinin altın çağına girdiğimiz bu dönemde astronominin ana gündemi her gün milyonlarca gencin hayalini kurduğu Mars yolculuğu. Yıllık bütçesini 18 milyar doların üzerine çeken NASA mühendislerinden astronotlarına kadar Mars’a ulaşma hedefine kilitlenirken, henüz 20’lerinde bile olmayan ‘Mars nesli’ on yıllar sonrası için harıl harıl plan yapıyor. Uzay-havacılık sanayisinin hayallerindeki Kızıl Gezegen, aynı zamanda bilimle büyüyen Mars neslinin en büyük ilham kaynağı konumunda. Ancak bu gençler Mars hayalini gerçeğe dönüştürmekte kararlı. Bu konuda en öne çıkan ilk isim ise ABD’li Abigail Harrison. Sosyal medya üzerinden üç yıl önce başlattığı kitlelere erişim programıyla bugün aylık 15 milyon kişiye erişen Harrison, geçtiğimiz ay NASA destekli bir panelin başkanı konumuna geldi. Harrison, birçoklarını şaşırtan kararlılığıyla Mars’a ayak basacak ilk kadın olmayı başarabilir.
Astronomi bağımlısı insanlardan birisi olarak, yıllardır gökyüzü ve uzay keşfiyle bağlantılı ne var ne yok araştırmak için sosyal medyayı didik didik ediyorum. Yeni bir şeyler bulmak amacıyla yaklaşık üç yıl önce bir gece vakti Twitter’da gezinirken, Mars neslinin az rastlanacak bir üyesine denk geldim. Profil fotoğrafında astronot tulumu olan 15 yaşındaki bir kız, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (UUİ) göreve hazırlanan İtalyan astronot Luca Parmitano ile uzay keşfi hakkında mesajlar paylaşıyordu. Kısa bir araştırmanın ardından bir özentinin çok ötesinde olduğunu fark ettiğim Abby, o günlerde blog sayfasını kurarak sosyal medya kampanyasına başlamıştı bile. Amacı ise Mars’a ayak basan ilk insan olmak.
ABD’nin Minnesota eyaletindeki küçük bir kasabada yaşayan Abby, şans eseri tanıştığı Parmitano’nun desteği ve kendi çabalarıyla astronot olma hayallerinde çok hızlı bir ilerleme kaydetti. Rutin uzay kampı eğitimlerin yanı sıra TED konferanslarında boy gösteren ve NASA’daki ağını genişleten bir insan haline geldi. Haliyle, Parmitano’nun Mayıs 2013’teki ateşlenmesini izlemek için Baykonur uzay istasyonuna gidecek bütçeyi, internetteki takipçilerinin sağladığı bağışla elde etti. Bir yıl sonra, Kasım 2014’te Orion uzay kapsülünün ilk denemesini izlemek için NASA tarafından Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’ne davet edildi.
Abby’nin boyundan büyük işler başarabileceğinin en büyük kanıtı ise bu ay ortasında hayata geçen ‘The Mars Generation’ (TMG) derneği oldu. Dünyanın dört bir yanındaki 7’den 70’e Mars düşkünü herkese ilham vermeyi amaçlayan bu derneğin danışma kurulu, çok sayıda emekli astronot ve uzay mühendisinden oluşuyor.
Henüz 18’inde olan Abby’nin Mars’a ulaşabilmek için bu kadar kısa zamanda bu denli başarı elde etmesi, beni onunla ikinci bir röportaj yapmaya itti. Türk astrofizikçi Umut Yıldız’ın başlattığı ‘Hayallerinizin Mektupları’ adlı kampanyanın ilham verdiği yüzlerce genci görünce, Abby’e sormak için aklımda birçok soru birikti. The Martian filmini göz kapamadan izleyen Türkiye’deki Mars nesli Abby’den çok şey öğrenebilir. Bu arada umarım, Yıldız’ın söylediği gibi 2030’lu yıllarda Mars’a ayak basmaya hazır birçok Türk astronot olacak.
Bir blog ile başlayan yolda şimdi bir organizasyonun başkanlığını yapıyorsun. Bu başarı kararlılık ve çalışkanlığın yanı sıra hangi faktörlere bağlı?
Etrafım yıllardır hayallerimi destekleyen harika insanlarla dolu. Bu insanlar sadece hayallerimi desteklemekle kalmıyor, aynı zamanda nihai amaç için; Mars’a ulaşmak için de destek veriyorlar. Mars’a ayak basmak benim ilk amacım. Mars’a insanların ulaşmasını sağlamak ise bu ben olmayacak olsam da, en büyük amacım. İnsanlara erişmek için sürdürdüğüm çalışmaları büyütme ve bugün TMG ile diğer insanlara güç kazandıracak noktaya gelme sürecinde gördüğüm destek için çok şanslıyım.
The Mars Generation planı nasıl ortaya çıktı? Gelişim ve kurulum sürecinden biraz bahseder misin?
TMG fikri zamanla gelişti. Sosyal medya kampanyalarıma başladığım 2013’te, çevremdeki insanlar kar amacı gütmeyen bir organizasyon kurmamı önerdi. Tabii bu denli bir proje için benim ve destekçilerimin yeterli zaman ve kaynakları bulması uzun bir vakit aldı. Fikir üzerinde çalışırken bir arkadaşım Aralık 2014’te organizasyonun uzay yaz kamplarına burs verecek bir yapıda olmasını tavsiye etti. Bu yönde karar aldıktan sonra kendimize ortak aramaya başladık. İlerleyen dönemde genç insanların portföy oluşturmak, geleceklerini planlamak ve ilham kazanmak için benim gibi desteğe ihtiyacı olduğunu fark ettim. Böylece Mars Jenerasyonu Öğrenci Uzay Elçisi (MGSSA) programını geliştirdik. 2015’in bahar aylarında TMG için üç programın çalışmalarına başladık, danışma kurulunu oluşturduk, yasal işlemlerimizi gerçekleştirecek gönüllüler bulduk ve web sitemizi ve logo gibi diğer tasarım işlemlerini halletmesi için tasarımcı ve geliştirici ayarladık. Yaz ayında siteyi aktif hale getirdik ve Eylül’de resmen çalışmalara başlamak için hazırlıklara giriştik. Üniversiteye başladığım Eylül en ideal zamandı. Çünkü üniversiteyle birlikte yetişkinliğe de adım attığım bir değişim yaşadım. ABD’de 18 yaşında üniversite için evinizden ayrılmak büyük bir değişimi temsil ediyor ve ben bunu çalışmalarımı ilerletmek ve daha fazla insana erişmek için kullandım. TMG de, amaçladığım ilerlemenin en büyük ürünü. Artık sadece insanlara sadece uzay keşfi hakkında heyecan ve ilham vermekle kalmıyorum, aynı amacı taşıyan bir topluluğun büyüdüğüne tanıklık ediyorum. Çünkü TMG’nin danışmanları, destekçileri ve gönüllüleri onu güçlü kılıyor ve katılan tüm genç insanlar başarılı olacağımız inancını taşıyor. Hep beraber dünyayı değiştirebiliriz. Bu bizim zamanımız ve hepimiz hazırız.
Mars yolculuğunda astronot, mühendis ve bilim insanı olarak yer almak isteyen gençlere nasıl yardım edeceksin?
TMG’nin temelleri birbirinin çalışmasını, hayallerini ve arzularını destekleyen bir topluluk üzerinde kurulu. Organizasyon özel olarak insanların birbirlerini desteklemesi, güçlendirmesi ve Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik (STEM) ile insanlı uzay keşfinin önemini anlatması için kuruldu. Genç insanlar için bunun önemi hem insanlara erişebilme güçlerini artırmak hem de insanlı uzay keşfini destekleyen her yaştan genç insanın oluşturduğu temelle desteklemek. Bu sayede ‘Evet bunu yapabiliriz’ diyebiliriz. En önemlisi bunu henüz Mars gerçekliğini destekleyen finansal kaynaklar henüz yokken yapabiliriz. Kaynakların eksikliği genç insanların inancını ve insanlı uzay keşfinde çalışma ilhamlarını ortadan kaldırabilir. TMG bir araya gelerek tüm dünyaya ulaşan bir topluluk kuran ve Mars’a gitme çabalarını ortaya koyan insanlara ümit ve ilham verecek. MGSSA programı ise portföy oluşturma, gelecek planlarına karar verme ve amaçlarımıza ulaşmak için yapılacak programlara destek sunacak. MGSSA benim geçmiş yıllarda aldığım gibi genç insanlara akıl hocalığı yapan bir çalışma olacak.
NASA sosyal medya kampanyalarında çok etkili olduğu gibi özel firmalarla işbirliğini artırıyor. Yeni bir kültürel kimliğe mi bürünüyor dersin?
Açıkçası bunu tam olarak bilemiyorum çünkü yaşım gereği NASA’yı hep bu şekilde gördüm. NASA genç insanlara ilham vermek için harika bir yer. Bana kalırsa sosyal medya yeni bir eğitim kültürü oluşmasını sağladı ve NASA bu şekilde gençlere olabildiğince destek vermeye çalışıyor. Sosyal medya her yaştan insana NASA ile bağlantı kurma şansı veriyor ki bu harika bir gelişme.
ABD 2030’da Mars’a ayak basmayı hedefliyor. Bu planın gerçekleşmesi için uluslararası kamuoyu neler yapmalı?
Mars’a 2030’da ayak basmak ABD’nin gerçekleştirebileceği bir hedef ancak bunun olabilmesi için ABD vatandaşlarının NASA’ya yeterli kaynak sağlaması lazım. ABD’li kamu ve özel sektörün önemli işbirliğinin yanında uluslararası kamuoyunun da desteği gerekiyor. Gelecek yıllarda NASA’nın uluslararası kurumlarla olan işbirliğini daha da artırmasını bekliyorum.
Sen veya bir başka kadının Mars’a ayak basan ilk insan olma ihtimali sence ne kadar yüksek?
Mars’a ayak basan ilk insanın bir kadın veya erkek olma ihtimalini eşit görüyorum. Cinsiyet bu konuda öne çıkacak bir unsur değil ve Mars’a ulaşacağımız gün geldiğinde hiç önemi olmayacak. Umarım Mars’a ayak basacak insan cinsiyetine göre değil ama en iyileri arasından seçilir.
Senin yaşındaki gençlerin genelde YouTuber ve Twitch oyuncusu olarak öne çıkmaya çalıştığını görüyorum. Eğlenmek veya vakit geçirmek için değil ama senin gibi bir amaç altında takipçi toplamak isteyen yaşıtlarına neler önerirsin?
Bana kalırsa sosyal medya takipçi toplamak için kullanılmamalı. Benim amacım asla bu değildi. Amacınız anlam taşıyan bir topluluğa katılmak ve ilgili olduğunuz alanlarda kendi topluluğunuzu yaratmak olmalı. Genç insanların eğlenmenin ötesinde bir amaç altında sosyal medyayı kullanmaları gerektiğini düşünüyorum. İnsanların arkadaş çevreleri ve diğer genç insanlarla eğlenmek için bir topluluk oluşturması son derece doğal ancak gençler aynı zamanda akademik alanları ve kariyer amaçları için yardım sunacak topluluklara da katılmayı denemeli. Bu kapsamda ‘eğlence’ kanallarınızla ‘profesyonel’ kanallarınızı birbirinden ayırın ve profesyonel ağlarda bağlantılarınızı güçlendirmeye odaklanın. Davranışlarınızın konuştuğunuz insanlarla uyuşması gerektiğini unutmayın. Eğer uzay alanındaki profesyonellerin olduğu bir topluluk içindeyseniz profesyonel davranmalı, uygun içerik paylaşmalı ve bu insanları gelecekteki potansiyel işverenleriniz olarak görmelisiniz. Bazılarının ileride işveren olabileceğini de unutmamalısınız.
Not düşmek istediğim bir diğer nokta, genç insanların inandıkları amaç için çaba göstermesi ve bu amaca hizmet eden topluluklara girmesi gerektiği. Bu sizinle aynı düşünce yapısındaki insanlarla bir araya gelmek için harika bir yol.
