Avrupa Güney Gözlemevi (ESO), küresel Olay Ufku Teleskobu ile iki yıl süren gözlemler sonucunda Messier 87 galaksisinin merkezindeki süper dev karadeliğin gölgesine ait ilk görüntüyü yakaladı.
Dünya’nın dört bir yanındaki teleskoplar kullanılarak oluşturulan Olay Ufku Teleskobu, Messier 87 galaksisinin merkezindeki süper dev karadeliğin gölgesine ait görüntüyü elde ederek, astronomi tarihinde bir ilke imza attı.
Elde edilen görüntüde, süper dev karadeliğin olağanüstü sıcaklıktaki gaz ve toz diski etrafında oluşan gölge görülüyor.
Araştırma, The Astrophysical Journal Letters dergisinin özel bir sayısında yayınlanan altı makale ile duyuruldu. Tarihi görüntü, Başak Takımyıldızı yakınlarındaki dev galaksi Messier 87’nin merkezindeki karadelikten elde edildi. Söz konusu karadelik Dünya’dan 55 milyon ışık yılı mesafede yer alıyor. Kütlesi ise Güneş’imizin 6.5 milyar katına denk geliyor.
Astronomi tarihindeki en kapsamlı çalışmalardan birinin sonucu olarak beliren ilk karadelik fotoğrafı, yakın geçmişe kadar elde etmesi imkansız bir bulgu olarak kabul ediliyordu. Araştırmada yer alan EHT proje direktörü Sheperd S. Doeleman, “Bir karadeliğin ilk görüntüsünü elde ettik… Bu 200’den fazla araştırmacı ile elde edilen sıradışı bir başarı” ifadesini kullandı.
Karadelikler, ışığı bile yutacak kadar güçlü oldukları gibi etraflarını saran son derece parlak materyal diski nedeniyle de görünmez kabul ediliyorlardı. Ancak bugüne dek oluşturulan en güçlü karma teleskop, karadeliğin görmesi son derece zor cılız gölgesini tespit etmeyi başardı.
EHT Bilim Konseyi’nden Heino Falcke, ortaya çıkan gölge hakkında şu açıklamayı yaptı:
Eğer parlayan gaz diski gibi parlak bir bölgenin içinde yer alıyorsa, karadeliğin gölgeye benzeyen karanlık bir bölge oluşturmasını bekleriz. Bu Einstein’ın Görelilik Teorisi ile öne sürülmüştü ancak bugüne kadar görülmemişti… Bu gölge, kütleçekim bükülmesi ve olay ufkunda yakalanan ışık ile oluşuyor. Gölgeyi görebilmemiz bu baş döndürücü gök cisimlerinin doğası hakkında birçok bilinmeyeni ortaya çıkarırken bizlere M87 karadeliğinin kütlesini ölçme imkanı verdi.
Sekiz teleskop bir araya getirildi
İlk kez 2016’da duyurulan astronomi tarihinin en kapsamlı çalışmalarından biri için Dünya’nın farklı bölgelerindeki sekiz teleskop eşzamanlı olarak kullanıldı. Her bir teleskop, gezegenimizin radyo sinyali ve ışık kirliliği en az olan bölgelerinden seçildi.
Nihayetinde, ortaya Dünya’nın şeklini andıran Olay Ufku Teleskobu çıktı. Olay Ufku, karadeliklerin ışığın bile kaçamadığı, geri dönüşün olmadığı noktası olarak biliniyor.
M87 galaksininin merkezindeki karadeliğin materyal diskine ait gölgenin görüntülenmesi, karadelik araştırmalarında çığır açacak bir gelişme olarak kabul ediliyor.
EHT gözlemleri çok uzun hatlı interferometre (VLBI) yöntemini kullandı. Böylece sekiz teleskop bir araya getirilerek Dünya çağında senkronize çalışan bir ağ oluşturuldu. Araştırma kullanılan teleskoplar şunlar: ALMA, APEX, IRAM 30-metre teleskobu, James Clerk Maxwell Teleskobu, Large Millimeter Telescope Alfonso Serrano, Submillimeter Array, Submillimeter Telescope ve Güney Kutbu Teleskobu.
Araştırma, Avrupa Güney Gözlemevi’ne (ESO) bağlı kurumların büyük katkısı ile gerçekleştirildi. Avrupa Araştırma Konseyi, BlackHoleCam projesine toplam 14 milyon Euro bağışlamıştı.
