‘Antik Mars kartopunu andırıyordu’

Yeni bir araştırma, Mars’ın milyarlarca yıl önce okyanuslarla kaplı değil ancak buzul görünüme sahip bir gezegen olduğunu öne sürdü.

Harvard Üniversitesi tarafından yapılan araştırma, Mars’ın bir zamanlar Dünya’nın mini-buzul versiyonunu temsil ettiğini öne sürdü. Mars’ın buzullarla kaplı olduğunu savunan düşüncenin temelinde ise gezegenin yüzeyindeki kanallar yatıyor.

Harvard Mühendislik ve Uygulamalı Bilimler Okulu’ndan Robin Wordsworth’e göre, kanallar sıvı su akışıyla değil, buz erozyonu ve karların sürüklenmesiyle oluştu.

Curiosity ve Opportunity keşif araçlarının yerde yaşam izi aradığı Mars, okyanuslarla kaplı modeliyle 3-4 milyar yıl önce bakteri yaşamına izin verecek şartlara sahipti. Wordsworth ise bu durumun buzul versiyonda çok daha zor olduğunu belirtti.

Wordsworth ve ekibi, milyarlarca yıl önce sıvı suyun Mars’ta nasıl hareket ettiğini belirlemek için 3D atmosfer modelleri üzerinde çalıştı. İlk modelde, Mars ortalama 10 derece sıcaklığa sahip bir gezegen olarak analiz edilirken, ikinci modelde sıcaklık -48 dereceye düşürüldü.

Buzul model, Mars Yörünge Kaşifi (MRO) tarafından gözlemlenen kanalların oluşması için daha uygun şartları sundu. Dahası, 3-4 milyar yıl önce Güneş’in bugünkünden yüzde 25 daha sönük olduğu hesaba katılarak, Mars’ın buzul bir gezegen olduğu savı güçlendirildi.

Milyarlarca yıl önce Mars kutuplarının Güneş’e daha fazla maruz kalması, ekvator kısmında buzulların artmasını sağlarken, daha kalın olan atmosfer kutuplardaki alçak alanlarda ısıyı artırdı, ekvatordaki yüksek alanlarda ise azalttı.

Antik Mars’ın CO2, toz ve bulut yoğunluğunun yeterince sulak olmasına izin vermeyeceği düşünülse de, kısa süre önce ekvator bölgesinde keşfedilen 150 milyar metreküp buz, Wordsworth ve ekibinin bulgularını savunur nitelikte.

Dağlar yağmur dağılımını etkiledi

Journal of Geophysical Research: Planets dergisinde yayımlanacak olan araştırmada, antik Mars’taki yağmur dağılımının da çok değiştiğini gösterdi. Arabia ve Hellas havzaları en sulak yerler olarak belirirken, en çok erozyon izleri taşıyan yerlerden olan Margaritifer Sinus neredeyse kuraktı.

Bu durumun sebebi, Dünya’da olduğu gibi dağların belli bölgeleri yağmurun oluşmasını sağlayan hava akımından mahrum bırakması olarak belirtildi. Mars’ın Tharsis bölgesinin batı kısmı yağmur alırken, Margaritifer Sinus’un doğusu yağmur görüyordu.

Elde edilen bulgular, Mars’ın bir zamanlar buz veya sıvı halde su bulundurduğu bilgisini daha da karmaşık hale getirdi. Curiosity’nin kısa süre önce elde ettiği bulgular, Kızıl Gezegen’in yüzeyi altındaki donmuş suyun geceleri sıvı haline geçtiğini göstermişti.

Mars’ın geçmişinde buzul mu yoksa sulak mı olduğu veya her iki evreyi de geçirip geçirmediği uzun araştırmalar sonunda belli olacak. Mars’ın derinliklerinde akan nehirler olup olmadığını anlamak ise Mars 2020 gibi çok daha gelişmiş keşif robotlarına kalan bir görev.