Cambridge Üniversitesi araştırmacıları, Alzheimer hastalığının beyinde neden olduğu hasarı yavaşlatan bir molekül keşfettiklerini açıkladı. Hastalıkla mücadelede dönüm noktası olabilecek molekül, insanlarda doğal olarak bulunsa da ilaca dönüştürülme olasılığı düşük kabul ediliyor. Amaç, molekül sayesinde yeni tedaviler geliştirebilmek.
İngiliz bilim insanları tarafından yapılan araştırma, birçoklarımızın gelecekte yaşamaktan korku duyduğu Alzheimer hastalığına karşı yeni bir ümit olabilir. Fareler üzerinde yapılan deneyler, beyinde ‘evi gözetleyerek’ aşırı bunamanın nedeni olarak kabul edilen rahatsızlığın etkilerini geciktiren bir molekül bulunduğunu ortaya çıkardı.
‘Brichos’ adını taşıyan molekül, hafıza kaybı gibi bunama belirtilerinden yıllar önce beyinde yaşanan protein birikimi sürecini yavaşlatıyor. Araştırmacılar, molekülün insanlarda kullanılabilecek bir aşıya çevrilmesinin çok zor olduğunu belirtse de, Alzheimer’ın beyinde yarattığı hasara neden olan döngünün tersine çevrilebileceğine inanıyor.
Çalışmanın başında yer alan Samuel Cohen, ‘henüz bir ilaç üretilmemiş olmasına rağmen Alzheimer’a işe yarayabilecek genel bir stratejiyle müdahale etme şansları olduğunu’ belirtti.
Alzheimer’ın henüz belirtilerinin ortaya çıkmadığı erken safhalarında, ‘amyloid beta’ olarak bilinen proteinler yanlış şekil almaya başlayarak birbirlerine yapışıyorlar. Kümelenme, zamanla beyinde uzanan saç benzeri liflere neden oluyor. Her ne kadar beyin bozuk proteinleri ortadan kaldıracak mekanizmaya sahip olsa da, düzensiz proteinlerin katalizör görevi görmesi çok daha hızlı yayılmalarına neden oluyor. Cohen, ilk safhada yavaş olan sürecin, zamanla beynin önüne geçemediği bir hal aldığını belirtti.
Guardian’da yer alan habere göre, aşırı bunama Birleşik Krallık’ta yaklaşık 820 bin kişide görülüyor. Cohen, Alzheimer’ın ortaya çıkışını beş yıl erteleyebilmeleri sayesinde hastalıktan ölen insan sayısının yarı yarıya azalacağını ümit ediyor.
Nature Structural & Molecular Biology dergisinde yayımlanan araştırma, Brichos molekülünün amyloid ipliklerine yapıştığını ve etraflarını sardığını ortaya koydu. Molekül bu sayede bozuk proteinlerin katalizör etkisini yok ederek hızla yayılmalarının önüne geçiyor.
“Alzheimer’ı beş yıl ertelemek hastaların yarısının hayatını kurtarabilir”
Cohen, Brichos’un Alzheimer’ın ortaya çıkışını engellemediğini ancak gelişimini yavaşlattığını belirtti. Yapılan deneylerde, Alzheimer’ın benzer etkilerini ortaya çıkaracak amyloid proteinler farelerin beyinlerine enjekte edildi. Protein, normal süreçte beyinde ‘gamma dalgaları’ olarak adlandırılan elektriksel faaliyetin azalmasına neden oluyor. Ancak Brichos enjekte edilen farelerde beynin korunduğu ve gamma dalgalarının sağlıklı bir fareden farksız olduğu görüldü.
İlk olarak vücut tarafından emileceği ve beyne ulaşamayacağı öngörüldüğü için Brichos’un ilaca dönüştürülme olasılığı düşük görülüyor. Cohen, Brichos benzeri başka moleküller tespit ederek yeni tedavi yötemleri geliştirebileceklerini ifade etti. Kritik molekül, yakın gelecekte değil ama sonrasında sunulacak bir tedavinin uzun yol haritasını temsil edecek.
