Manyetik ölüm ışınlarıyla eriyen gezegen

Kepler Teleskobu’nun bugüne dek imza attığı en gizemli keşfi temsil eden KIC 8462852 yıldızından birçoğumuz haberdar. Geçtiğimiz yılın sonlarında astronomi dünyasının gündemi haline gelen ve üzerinde sayısız teori üretilen yıldızın, en son olarak uzaylı gelişmiş medeniyetlere ait mega yapılara ev sahipliği yaptığı öne sürülmüştü. Bu teori altındaki son iddia, Dyson küresi ihtimaline aitti.

Kuyrukluyıldız yağmuru veya uzaylılara ait enerji santrali olsun olmasın, KIC 8462852 küresel alanda büyük bir heyecan doğurdu. Uzay ajanslarının merak ve gizem odaklı PR çalışmalarını spontane olarak doruğa çıkaran yıldız, nihayetinde bir Kickstarter kampanyasına bile dönüştü.

Bağış kampanyasını başlatan isim, Yale Üniversitesi’nden gökbilimci Tabby Boyajian. İlk ay içinde 100,000 dolar sınırını aşan kampanya, yeterli bütçenin elde edilmesinin ardından KIC 8462852’nin Los Cumbres Gözlemevi Küresel Teleskop Ağı kullanarak gözlemlenmesini amaçlıyor. Boyajian, gözlemlere yaz bitmeden başlayabileceklerini belirtti.

Amaç, aylardan beri tartıldığı gibi yıldızın ışıklarını çok büyük miktarda bloke eden kozmik sebebi ortaya çıkarmak. Bir kuyrukluyıldız yağmuru mu, uzaylılara ait otopark mı yoksa Dyson küresi mi olduğunu anlamak.

Kuzeni ne işler çeviriyor?

Bu yazımız aslında KIC 8462852’nin kendisi gibi Kuğu Takımyıldızı’nda yer alan kuzeni KIC 12557548 hakkında. Çünkü tıpkı KIC 8462852 gibi kuzeni KIC 12557548’in yörüngesinde de tam olarak bilinmeyen olaylar dönüyor.

Hikayemizin ana karakteri ise KIC 12557548’nin yörüngesinde yer alan dış gezegen KIC 12557548b. Kendisi Güneş’ten biraz daha küçük ve kırmızı olan KIC 12557548’in yörüngesinde yer alma talihsizliğine sahip.

Kepler’in bugüne kadar binlerce kez gözlemlediği gibi, KIC 12557548b yıldızının önünden geçerken yayılan ışığın bir kısmını bloke ediyor. KIC 12557548b de ise bloke olan ışın oranı ‘anormal’ boyutlara varıyor (yıldız ışığının yüzde 20’sinden fazlası).

KIC 8462852’de geçerli olan (ancak bir gezegenden kaynaklanmayan) bu olağandışı durum, ilk kez 2012’de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) Saul Rappaport ve ekibi tarafından tespit edildi. Günümüzde, KIC 8462852 en gizemli yıldızlar, KIC 12557548b ise en merak edilen dış gezegenler listesinin zirvesinde yer alıyor.

KIC 12557548 yıldız sistemi, Dünya’dan 1,500 ışık yılı ötede, Kuğu (Cygnus) Takımyıldızı’nda yer alıyor. Gözlerinizin önünde canlandırmanız gerekirse, Merkür boyutundaki bir gezegeni yıldızına değecek kadar yakın bir mesafede kaya ve toz saçarak dönerken hayal edebilirsiniz. KIC 12557548b, yıldızına o kadar yakın ki, bir yıl sadece 15.7 saat sürüyor. KIC 12557548b bu özelliğiyle Kepler’in bugüne kadar bir dış gezegende tespit ettiği en kısa yörünge süresine sahip.

Gezegen hakkındaki en mantıklı teori de buradan doğuyor.

Çok uzaklarda bir Io daha mı keşfettik?

KIC 12557548b’nin yıldızını bu denli gölgede bırakıyor olması, gezegenin volkanik olabileceğini akıllara getiriyor. Jüpiter’in Io’su gibi, KIC 12557548b yörünge hareketi esnasında yanardağlarından toz ve materyal püskürerek yıldızının yörüngesini kaosa çeviriyor olabilir.

Öne çıkan teori ise yıldıza olan yakınlığı nedeniyle cayır cayır yanan KIC 12557548b’nin etrafa kül saçması. Gezegenin yüzeyindeki radyasyonun kayaları buharlaştırdığı, yıldızdan yayılan kozmik fırtınaların da gezegenden kopan parçaları uzaya saçtığı tahmin ediliyor. Kısaca, bir kozmik cehennem senaryosu ile karşı karşıyayız.

Manyetik ölüm ışınları

KIC 12557548b’nin yaşadığı kozmik eziyeti güçlendiren bir faktör de mevcut: Güneş lekeleri. Yıldızların manyetik alanlarının yoğunlaştığı noktaları temsil eden bu noktalar, gezegen önünden geçerken daha fazla kozmik materyal ortaya çıkmasına neden olan manyetik ışın etkisi gösteriyor olabilir.

Bu durumun açıklaması, yama görünümlü lekelerin kayaları parçalayan yüksek enerjili radyasyon yayması ve manyetik alanların yörüngeye buharları çekmesi olabilir.

Teorinin devamına göre, kaya buharı uzay boşluğuna ilerledikçe ilk zamanların ardından biraz sukunet bularak soğuyor ve gezegenin ardından uzayıp giden toz taneleri bırakıyor. Bu parçaların ne kadar büyük olduğu söz konusu teorinin en önemli sorularından biri. Bir diğeri, KIC 12557548b’den geriye toz kusacak ne kadar kaya kaldığı.

Mevcut tahminler, gezegenin 100 milyon ile 1 milyar yıl arasında eziyet çekmeye devam edeceğini savunuyor.

Aylar sonra gelen mantıklı teori doğru ise soğan gibi soyulan KIC 12557548b belki de bir zamanlar Dünya büyüklüğünde bir kayalık gezegendi. Veya Jüpiter benzeri bir gaz deviydi.

KIC 12557548b’nin kuzeni KIC 8462852, uzaylı mega yapı söylentileriyle gündemi son aylarda fazlasıyla meşgul ediyor. Ancak yıldızları tarafından eritilen dış gezegenler kategorisinde birinci sırada gelen KIC 12557548b bizlere yakın zamanda daha çok bilgi sunacak gibi. En azından, bir gezegenin soyulduktan sonra içinde neler sakladığını görme şansı elimize geçebilir.