‘Mars roketi’ ilk denemede başarılı

NASA’nın derin uzay görevleri için geliştirdiği Space Launch System (SLS) roketi, ilk denemesini başarıyla tamamladı. Roketin ateşleyicileri iki dakika süren denemede 1,6 milyon kilonun üzerinde itici güç oluşturdu.

NASA’nın 2030’lu yıllarda başlayacak Mars’a insan gönderme projesinin ön hazırlığı doludizgin devam ediyor. İnsanlığı derin uzay olarak kabul edilen, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (UUİ) bulunduğu 400 km ötesine taşıyacak roket, ilk denemesinde fazlasıyla başarılı oldu. SLS’in yer alacağı görevlerde ‘ekip arkadaşı’ olacak Orion kapsülü ise Kasım 2014’te gerçekleştirilen ilk denemesinde başarılı olmuştu.

İlk olarak Ay ve Dünya’ya yakın asteroitler, ardından Mars ve Venüs, sonrasında ise Satürn ve Jüpiter’in uyduları olarak belirlenen derin uzay görevleri, ilk roket-kapsül ikilisine kavuşmak üzere diyebiliriz.

Orbitak ATK firmasının Utah, Promontory’deki tesislerinde dün gerçekleştirilen denemede, dünyanın en güçlü katı yakıtlı motoru olan QM-1 (Qualification Motor-1) test edildi. Denemede, beş parçadan oluşan motor yaklaşık iki dakika boyunca ateşlendi. Bu süre, roketin 2018 veya sonrasında Kennedy Uzay Merkezi’nden yapılması beklenen ilk ateşlemesinde yerden havalanması ve atmosfer dışına çıkması için gereken süreyi temsil ediyor.

Dünyanın en güçlü roketi

7 milyarlık bir projenin ürünü olan SLS’in ön hazırlığı, 2010 öncesinde başlamıştı. Sonuncusu 2011’de gerçekleştirilen testte, 970 cihazı ile roketin 37 performans kriteri ölçülmüştü. NASA’nın 2015 bütçesinin 18 milyar olarak açıklanmasının ardından hız kazanan SLS projesi, dün ilk ve en büyük ateşlemeye sahne oldu.

SLS’in ilk ateşleyicisini temsil eden QM-1, 117 metrelik roketin 54 metre uzunluğundaki kısmını oluşturacak. Dün yapılan ilk denemede ise 46 metrelik bir model kullanıldı.

QM-1’in ana özelliği, ilk olarak 2003’te test edilen beş parçalı katı yakıtlı roket motoru olması. Dört parçalı motorlara kıyasla, yapılan itici kuvvet takviyesi roketin fazladan 9,100 kg taşıma yükü kaldırabilmesini sağlıyor. Bu özellik, kritik yaşam destek üniteleri ve malzemelerin taşınacağı derin uzay görevleri için çok önemli bir yer tutuyor.

NASA ve ATK (Alliant Techsystems) mühendisleri tarafından geliştirilen beş parçalı roket motorları, dört parçalı motora dev bir püskürtücü ağız eklenmesiyle inşa ediliyor. Ayrıca roketin yalıtımı ve dış yüzey kaplaması ortaya çıkan güç ve ısıyı kaldırmak için bir o kadar güçlendiriliyor.

SLS’in ateşlenmesinden atmosfer dışına çıkmasına kadar kullanılacak ilk kademesinde yer alacak toplam itici kuvvet iki adet QM-1 ve dört sıvı yakıtlı RS-25 roketi içerecek. ‘Uzay mekiği motorları’ olarak da bilinen RS-25, eski mekiklerden sökülerek SLS roketleri için kullanılacak.

İlk kademenin ortaya koyacağı toplam itici kuvvet, 3,8 milyon kg olacak.

Mars’a yolculuk için ilk önemli adım

NASA Başkanı Charles Bolden, Mars yolculuğu planlarına ‘asteroit’ yakalayarak başlayacaklarını belirtmişti. Ay’ın yörüngesinden uzay araçlarıyla yakalanacak olan asteroit, derin uzay görevlerinde kullanılacak teknolojilerin test merkezi görevini üstlenecek.

ABD Başkanı Obama ise henüz başkanlığının ikinci yılında Mars’a gitmek konusunda kararlı olduklarını belirtmişti. Kızıl Gezegen’e erişmek için 2030’lu yılları işaret eden Obama, ‘Mars yörüngesindeki bir asteroide insan göndererek oradan göreve devam etmeyi amaçladıklarını’ söylemişti.

SLS ve Orion kullanılarak gerçekleştirilecek görevlerin farklı opsiyonları da bulunuyor. Bir tanesi, 600 gün sürecek bir yolculukla ilk önce Venüs, ardından Mars’ın yörüngesine insan göndermek. ABD Kongresi’nden büyük destek gören iki hedefli görev için, SLS/Orion ikilisinin göreve hazır olması bekleniyor.

SLS’in 534 ölçüm cihazı kullanılarak 103 performans kriterinin ölçüldüğü denemenin ikincisi, Mart 2016’da gerçekleştirilecek.

SLS, 4-32 derece sıcaklıklarda ateşlenebiliyor. İkinci deneme, dört derece sıcaklığın bulunduğu ortamda gerçekleştirilecek.

2018’de hedef Ay

NASA’nın ikinci ve muhtemel bir üçüncü testi de tamamlamasının ardından, SLS ve Orion’ın Kasım 2018’de ilk büyük derin uzay denemesi için ateşlenmesi planlanıyor.

Florida’daki Kennedy Uzay Uçuş Merkezi’nden yapılacak ateşlemede, Apollo görevlerinden bu yana geliştirilen ilk derin uzay kapsülü olan Orion, SLS ile ateşlenerek Ay’a gönderilecek.

İnsansız gerçekleştirilecek üç haftalık görevin başarısı, yeni uzay çağının resmen başlangıcı olacak.

Exploration Mission-1 (EM-1) adı verilen denemede kullanılacak olan 77 tonluk SLS, gerçek görevler için 143 tona çıkarılacak. Ay ve ötesine kimlerin ve nelerin gideceğini düşünmek şimdiden insanın içinde derin bir his bırakıyor.