BM’de ‘katil robot’ alarmı

Birleşmiş Milletler (BM), teknolojik kapasitesi giderek artan uzun menzilli ve insansız hava araçlarının ‘düzene sokulmasını’ istiyor.

Libya iç savaşında kaç tane uluslararası yasanın ihlal edildiğini bilmek oldukça güç. NATO bombardımanları nedeniyle kaç bin sivilin hayatını kaybettiği ise belirsiz ve bugüne kadar sorumlulara yönelik bir soruşturma da açılmış değil.

BM ise bombardımanların IŞİD gibi örgütleri güçlendirdiğinden endişe duyuyor olacak ki Kasım 2014’te ‘belli düzenlemeler’ yapılması gerektiğine karar verdi. Cenevre’de düzenlenen Geleneksel Silahlar Toplantısı’nda (CCW), otonom silah sistemlerinin öldürücü teknolojileriyle uluslararası yasaları ve insan hakları ihlalini artırabileceği uyarısında bulunuldu.

BM’nin gündemine oldukça geç gelen ‘uzaktan kumandalı’ hava operasyonları, Batı medyasının fazlasıyla üzerinde durduğu bir konu. Hatta Newsroom’un ikinci sezonunda ABD’nin yasadışı drone saldırılarıyla kafayı bozmuş bir gazetecinin neden olduğu skandal işlenmişti.

IŞİD tehdidinin giderek arttığı günlerde ise bombardımanların militan sayısında artışa neden olduğu uyarısı sıkça yapıldı. Libya’da had safhaya çıkan iç karışıklığa bakılırsa, bu uyarılar fazlasıyla doğruydu.

BM, binlerce insanın hayatını kaybetmesinin ve öfkeden deliren sayısız gencin terör örgütlerine katılmasının ardından adım atmış durumda.

Ancak atılan adım, savaş uçaklarını değil, insansız hava araçlarını ve diğer otonom silah sistemlerini kapsıyor. Silah sanayisinin çalışmalarına bakılırsa, olumlu sonuç vereceğini söylemek güç.

Zaman hızla tükeniyor

Russia Today’de yer alan bilgiye göre, Cenevre Toplantısı’nda bir alt başlık olarak görüşülen konu, 2015 boyunca tartışılacak önemli konulardan birini temsil ediyor.

BM’de Kasım 2014’ten önce gerçekleştirilen bir önceki toplantıda, raportör Christof Heyns ‘insansız hava araçlarının ahlak ve ölüm gibi kavramları tanımadığını bu yüzden insanların yaşamları üzerinde belirleyici güce sahip olmaması gerektiğini’ savunmuştu. Heyns, Pakistan’da 2004’ten bu yana en az 3200 sivilin hayatına mal olan insansız hava araçlarının ‘kanun dışı’ sayılması gerektiğini belirtti.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) ise ‘teknolojinin insanın karar verme mekanizmasından çok daha hızlı ilerlediği’ uyarısında bulundu. Yapay zekaya karşı yapılan uyarılara benzer olarak, HRW’nin açıklaması son derece doğru denebilir. Teknolojinin verdiği imkanları kullanma hevesi, onu sağduyu altında denetim altına alma girişimini fazlasıyla geride bırakıyor.

‘Öldürücü Robotları Durdurun’ adını taşıyan hareket ise BM’ye ortak hareket etme çağrısında bulunarak ‘insan müdahalesi olmadan hedef seçerek saldıracak makinelerin engellenmesini’ istedi. Kampanya sözcüleri, BM’ye gönderdikleri mektupta ‘savaş alanında, hukuki yaptırımlar altında veya diğer durumlarda bir makinenin insanları öldürmesi kabul edilemez’ ifadesini kullandı.

İşin kötü tarafı, İngiliz Ordusu’nun 2011’de öngördüğü tablo aynen olması istenmeyen geleceği yansıtıyor.

Katil robotlar her yere yayılıyor

Aktivistler ve insan hakları örgütleri çalışmalarına devam ederken, dünyanın birçok bölgesinde katil robotlar için altyapı çalışmaları yapılıyor.

New York Times’ın Kasım 2014’te yayımladığı ‘Fearing Bombs That Can Pick Whom to Kill’ başlıklı makalede, Britanya, İsrail ve Norveç’in düşman hedeflerine doğrudan saldırıya geçecek silahları çoktan geliştirdiği belirtildi. Makalede, otonom füze ve drone’ların düşman radarı, gemileri veya tanklarına karşı insan müdahalesi olmadan harekete geçeceği ifade edildi. Kısaca, iki kere düşünme şansı olmayacak.

Times, Lockheed Martin’in B1 bombardıman uçağından atılacak uzun menzilli gemisavar füzeleri gibi silah teknolojileri geliştirdiğine dikkat çekti. ABD, yarım saat içinde dünyadaki herhangi bir hedefi vurmayı amaçlayan silah projesini de yıllar önce denemişti.

Araştırmacı Gazetecilik Bürosu’nun (TBIJ) verilerine göre, CIA’in insansız uçakları Ocak 2006 ve Ekim 2009’da 746 kişiyi öldürdü. Bu kişilerden en az 146’sı sivildi.

Silah sanayisinin lobi gücü göz önüne alındığında, yeni bir gezegene ihtiyacımız olduğu çok açık.