İngiltere hükümeti, başbakanlık seçimleri gölgesinde devam eden Brexit anlaşması uyarınca İngiltere’nin AB programı Horizon Europe’a katılması engellenirse, Avrupa Birliği’nin sorunsuz işleyen sistemi olan araştırma finansmanı planını yerel ve ülke içinden bir programla nasıl değiştireceğini açıkladı.
Yayımlanan taslak hükümetin bu konudaki B planını anlatırken İngiltere merkezli araştırmacıların 7 yıllık dahil olunan ve 95 milyar Euro’luk bütçesi bulunan Horizon Europe programından kopmadan erişebilecekleri alternatif finansmanı nasıl sağlayacağı anlatılıyor.
Horizon Europe Nedir?
Avrupa ülkelerinin bilim ve teknoloji yeteneğini geliştirmek, sürdürülebilir kılmak ve eğitimin temel yapıtaşı haline getirmek isteyen Avrupa Birliği, bir süredir “Horizon Europe” programını uygulayarak birçok ülkeden araştırmacıyı destekliyor. Bu kapsamda ülkelere finansman sağlarken hem de ülkelerin kendi aralarında ikili iş birlikleri kurmasını sağlıyor ve bu sayede sistemin merkezileşmesinin önüne geçiyor.
Bu kapsamda da AB programlarının daha iyi anlatılması ve anlatımların daha ölçülebilir hale gelmesini sağlamak amacıyla belirli misyonlar oluşturuyor. Daha öncesinde Avrupa Komisyonu yıllık bütçenin büyük bir kısmının araştırma fonlarına ayrılmasını tartışmış fakat ülkelerin sert itirazıyla bu ertelenmiştir.
Ardından ortaya çıkan Horizon Europe programı ile program hem Avrupa Birliği ülkelerine katkı sağlarken hem de gelişmekte olan ülkelerdeki araştırmacılara da fon sağlamaktadır. Bu programı önemli kılan nokta hem AB’nin hem de programa katılan ülkelerin araştırmacılar için finansal fon ve iş olanakları sağlamasıdır.
İngiltere’nin B Planı Ne?
Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği arasında 2020 yılında varılan “Brexit” geri çekilme anlaşması İngiltere’nin Horizon planına katılımına izin veriyordu. Ancak Avrupa Birliği, Kuzey İrlanda’daki ticaretle ilgili devam eden anlaşmazlıklar nedeniyle Horizon anlaşmasını sonuçlandırmadı ve İngiltere’ye bu konuda herhangi bir finansman sağlamadı.
Birleşik Krallık hükümeti araştırmacı destekleme ve yetiştirme programı kapsamında AB ile müzakereleri sürdürüyor ama hükümetin bilim fonlarını denetleyen yetkilisi Kwasi Kwarteng, alternatif ve yerel finansman planını özetleyen bir belgede “devam eden gecikmeler araştırma ve iş çevremiz için dayanılmaz belirsizliğe neden oluyor” diye yazmıştır. Hükümet, süregelen belirsizlik nedeniyle kaybedilen Horizon fonlarını değiştirmeye başlamış olsa da böyle bir plandan vazgeçip yeni ve kendi ülkesini kapsayan bir plan hazırlaması daha yavaş gerçekleşmiştir.
Bir İngiliz yardım kuruluşu olan Wellcome Trust’tan Martin Smith, “Tabii ki herkesin tercihi Horizon Europe olmaya devam ediyor” derken İngiltere hükümeti ise bu konuda alternatif yol olarak araştırmacılarına opsiyonel bir çözüm hazırlıyor. “B Planı” mekanizmaları, bireysel araştırmacılara Horizon hibelerinin değiştirilmesini ve ayrıca Birleşik Krallık araştırmacılarının uluslararası iş birliklerine katılmasına yardımcı olmasını sağlayacaktır.
Hükümet aynı zamanda Horizon için ayrılan fonların da bu programda kullanılacağını taahhüt ediyor hem de Horizon ile devam eden ülkelerle yapılacak iş birliğinde herhangi bir sınırlama getirmiyor. Tek sınırlama Birleşik Krallık araştırmacılarının Horizon ile yapılacak bir araştırma projesinde lider bir rol alamayacak olmalarıdır.
Diğer taraftan Horizon ve diğer araştırma programları vasıtasıyla ülkeye nitelikli personel alımında esneklik sağlayan İngiltere, vize ve diğer maliyetlerle 15.000 Sterlin’i aşan prosedürleriyle uluslararası yetenekleri ülkesine çekmekte zorlanacaktır. Oluşturulacak bir araştırma fonunun bu konuyu da ele alması gerektiğini söyleyen Smith, programın umut vadettiğini fakat Brexit kapsamında ortaya çıkacak daha geniş sorunların üzerini örttüğünü söylüyor. Siyasi tartışmalar arasında hazırlanılmaya çalışılan bu programın İngiltere’de yeni hükümet kurulduğunda hükümetin politikalarıyla çelişip çelişmeyeceği merak konusu olmaya devam ediyor.
Kaynakça
https://www.science.org/content/article/u-k-outlines-plan-b-research-funding-skirt-eu-impasse
https://www.science.org/doi/full/10.1126/science.348.6233.379
