Ana kablosunun kopmasının ardından aldığı hasar ile kullanılamaz hale gelen Arecibo Gözlemevi, 1 Aralık günü tamamen yıkıldı. Dev sembolik yapının yıkıldığı anlar drone ile görüntülendi.
Uzay keşfinde çok önemli bir yer tutan Porto Riko’daki Arecibo Gözlemevi, çanak anteninin tepesindeki bilimsel donanımları taşıyan kabloların kopması sonucu ağır hasar görmüş ve idaresini yürüten Ulusal Bilim Derneği (NSF) tarafından kullanılamaz olarak devre dışı bırakılmıştı. Bilim dünyası 1963’ten bu yana uzay keşfinde ve binlerce bilim insanının yetiştirilmesinde büyük rol oynayan teleskobun kaybı ile büyük üzüntü yaşarken, destek kablolarının kopmasının ardından teleskobun geri kalanı da 1 Aralık’ta yıkıldı. Son kabloların koptuğu ve yıkımın yaşandığı o anlar drone kamerası ile görüntülendi:
304,8 metre genişliğindeki Arecibo Gözlemevi, Çin’in FAST radyo teleskobunu faaliyete soktuğu 2016 yılına kadar 53 yıl boyunca dünyanın en büyük teleskobu unvanını taşıdı. FAST, 500 metre genişliği ile açıldığı ilk yıllarda gözlemden çok turist mekanına dönüşmüştü.
Merkür’den Kaybolan Uydulara Kadar Sayısız Keşif
Arecibo, açılmasından sadece aylar sonra, Nisan 1964’te Merkür’ün dönüş rotasını tespit etmek için kullanıldı (inanması güç ama o zamanlar bilinmiyordu). Birçok gezegenin yüzeylerindeki materyallerin tespitinde önemli bulgular toplayan Arecibo, en önemli vazifesini Dünya dışı medeniyetlerden gelebilecek sinyalleri araştırmak için gösterdi. En temel hizmeti ise Dünya’ya yakın asteroidlerin incelenmesi ve çarpma tehdidi bulunan göktaşlarının tespit edilmesi oldu.
Arecibo, özel bir nötron yıldızı olan pulsarların incelenmesinde de önemli rol üstlendi. Pulsarlar, 1967 yılında Dr Jocelyn Bell Burnell tarafından keşfedilmişti. Bir sene sonra, Arecibo ile yapılan gözlemler Yengeç Nebulası’nın kalbinde her 33 milisaniyede sinyal yayan bir pulsar keşfedildi. 1974’e gelindiğinde, Russel Hulse ve Josepj Taylor ikili yıldız sisteminde bilinen ilk pulsarı keşfetti.
Arecibo, 1992 yılında Güneş Sistemi’nin dışındaki ilk gezegenlerin de tespit edilmesini sağlayan bilimsel araç oldu. İlk dış gezegenler, bir pulsarın yörüngesinde keşfedildi. Radyo sinyallerini yakalama yeteneği olağanüstü olan Arecibo, 1998’de Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve NASA tarafından yürütülen ortak çalışmada konumu kaybedilen Heliosfer Gözlemevi (SOHO) uydusunun tekrar bulunmasını sağladı. SOHO, görevine bugün devam ediyor.
2007’de, Dünya’dan 250 milyon ışık yılı mesafede yer alan Arp 220 galaksisinde hidrojen siyanür (HCN) ve moleküler metenamin (CH2NH) keşfinde yine Arecibo rol oynadı. Prebiyotik moleküller olarak kabul edilen iki madde, yaşam taşları oluşturabilmeleri ile biliniyor.
Kısaca, Arecibo sadece SETI (Dünya Dışı Yaşam Araştırma Enstitüsü) tarafından kullanılan sinyalleri toplamanın yanı sıra, uzak galaksilerdeki materyalleri de incelemeyi ihmal etmedi. Arecibo, 1974 yılında Frank Drake ve Carl Sagan tarafından hazırlanan ünlü Arecibo mesajının M13 küresel yıldız kümesine gönderildiği teleskop oldu. Mesaj, insanlığın Dünya dışı bir medeniyetle iletişim kurup kuramayacağını görmek için ilk denemeydi.
Arecibo, bugün astronomların üzerinde en yoğun gözlemler yaptıkları alanlardan birini temsil eden hızlı radyo patlamalarında da önemli bir keşfe imza atmış ve ilk tekrarlayan FRB olan FRB 121102’yi keşfetmişti…
Kaynak: Iflscience
