Yeni oluşan bir yıldızı çevreleyen gaz ve toz diskindeki belirgin bükülme, büyük ihtimalle sistemde yeni bir gezegenin oluştuğuna işaret ediyor. PSL Üniversitesi Paris Gözlemevi‘nde Anthony Boccaletti liderliğindeki uluslarararası araştırma ekibi, yaptıkları keşif ile bu tür bir kozmik olaya tanıklık eden ilk gökbilimcileri temsil ediyor. Ekipte Fransa, Belçika, ABD ve Tayvanlı araştırmacılar yer alıyor.
Yeni doğan yıldızlar hayatlarının ilk birkaç milyon yılı süresince yoğun gaz ve toz diskleriyle çevrilidir. Bu yapılar zamanla yerçekimi etkileşimleri tarafından değişime uğruyor ve yeni gezegenler oluşturmak için kendi çekimleri altında hızla çöküyor. Gökbilimciler, yaşanan etkileşimleri ilk başta tanımlayamamış olsa da, bugün yeni bir gezegen oluşumunu izlediklerinin farkındalar.
Son simülasyonlar, genç gezegenlerin geliştikçe yörüngelerinde yer aldıkları yıldıza doğru spirallere dönüşen yoğun kümelenmiş gaz dalgaları fırlatacaklarını öne sürüyor. Bu spirallerin bir kolu yıldızın içine düşerken, diğeri dışarıya doğru büyümektedir. Bu yapılar, disk materyalinin gezegene çarpması ve büyümesine izin vermek için imkan sunuyor. Fakat şimdiye kadar, gerçek gözlemlerle bu dinamiklere dair hiçbir kanıt toplanamamıştı.
2017 yılında, Atacama Güney Gözlemevi (ESO) tarafından işletilen Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) teleskopu, Arabacı (Auriga) takımyıldızındaki AB Aurigae yıldızını çevreleyen iç diskin geniş bir boşluğu içinde spiral kolları gözlemledi. Simülasyonların öne çıkardığı gibi, yıldızın dış diskinde yer alan tozlu spirallerle bağlantılı olduğu gözlemlendi.
Boccaletti ve meslektaşları, bu ölçümleri ESO tarafından da işletilen Very Large Teleskop’taki (VLT) SPHERE cihazı ile yapılan AB Aurigae gözlemleriyle birleştirdi. Önceki gözlemlerle karşılaştırıldığında, SPHERE ölçümleri kızıl ötesinde çok uzak mesafelerdeki sönük ışığı tespit edebiliyor.
daire ile işaretlenmiştir. http://eso.org
Araştırmacılar, bir araya getirilen veriler ışığında AB Auriage diskinin benzeri görülmemiş seviyede detaylı görüntülerini oluşturdu. İlk olarak ALMA tarafından tespit edilen spiral kollardan birinin içinde, önceki gözlemlerde tespit edilmemiş bir bükülmüş spiral fark ettiler. Yoğunluk dalgası simülasyonlarını kontrol ederken, bu bükülmenin hemen hemen mükemmel bir şekilde yeniden üretildiği anlaşıldı.
Astronomlar böyle bir sürece ilk kez tanıklık ediyorlar. Elde edilen bulguların, AB Aurigae etrafında yeni bir dev gezegenin oluştuğuna dair güçlü kanıtlar sunduğu düşünülüyor. Gözlemleri sonucunda, gezegenin Jüpiter’in kütlesinin yaklaşık dört ila 13 katı arasında olduğu hesaplandı. Yeni gezegen, yıldızından Neptün ile Güneş arasındaki mesafe kadar konumlanmış durumda.
Boccaletti ve ekibi şimdi 2025 yılında faaliyete girecek 39 metrelik Extremely Large Telescope (ELT) cihazını kullanarak bu dinamikleri yakından daha ayrıntılı bir şekilde gözlemlemeyi hedefliyor. ALMA ve SPHERE ile mümkün olan çalışmalara dayanarak, bu cihaz aynı zamanda gökbilimcilerin yeni oluşturulmuş sistemleri incelemelerini sağlayacak ve potansiyel gezegen oluşumunun dinamiklerine dair önemli yeni bakış açıları elde etmelerini sağlayacaktır.
Araştırma Astronomy & Astrophysics‘te anlatılmıştır.
