Nepal’indoğusunda, Bhutan’ın batısında ve Çin’in güneyinde yer alan Hindistan’ın en küçük eyaleti Sikkim, bir anda dünya ekonomi gündemine oturdu: Bu küçük eyalet 610 bin 557 nüfusuyla “evrensel temel gelir” modelini test edecek.
Uygulama hayata geçtikten sonra dünya üzerinde test edilmiş en büyük temel gelir deneyi olacak. Evrenel temel gelir, Mark Zuckerberg’in de taraftarı olduğu yönüyle güvenlik ağı sağlayacağı, yoksulluğu azaltmaya yardımcı olacağı ve işteki otomasyon sorunlarını çözeceği öngörülerini savuyor. Bunun karşısında ise çalışma teşviğinin azalacağı ve bunun büyük bir masraftan başka bir şey olmayacağını savunanlar var.
Mark Zuckerberg ve Elon Musk gibi teknoloji devi firmaların kurucu ve yöneticilerinin ortak görüşü, üretim modelindeki otomasyon faktörü arttıkça bunun bir evrensel gelir modeliyle çözülebileceği yönünde birleşiyor ve destek görüyor.
Evrensel temel gelir nedir?
Bu, bir temel gelir olarak devlet tarafından evrensel ve koşulsuz olarak tüm vatandaşlarına ödenen düzenli ve devlet garantili bir gelirdir.
Vatandaş elde edeceği bu nakit ödemeyi istediği şekilde değerlendirebilir.
Peki neden Sikkim?
IMF’nin 2016 verilerine göre dünyanın en büyük yedinci, satın alma gücü bakımından da üçüncü ekonomisi olan Hindistan’da neden böyle bir deney yapılıyor?
Hindistan Parlamentosu’nda Sikkim’i temsil eden tek üye olan P.D. Rai şöyle diyor:
“Bunun herhangi bir yerde gerçekleşme olasılığı varsa, bu Sikkim’dir.
Sonuçta bu bir siyasi irade meselesidir. Küresel eşitsizliğin yükselişiyle boşluğu kapattığımızdan emin olmak istiyoruz.”
Türkiye’den tam 19 yıl önce “plastik torba”ları başarıyla yasaklamış bu eyalet, pestisit ve gübrelerle yolunu ayırmayı başarmış, “organik tarım”ın egemen olduğu yerlerden biri. Yıllık 2,5 milyon ziyaretçi toplamayı başaran Sikkin, hidroenerji kaynaklarının %90’ını satarak gelir elde ediyor.
Kaliforniya Üniversitesi’nden ekonomist Pranab Bardhan ise deney için The Washington Post’a şu açıklamalarda bulundu:
“Gelişmiş ülkelerde, temel amaç, işsizlik ödeneği gibi, mevcut refah sistemlerini yeniden yapılandırmak veya ekonomik hale getirmektir. Hindistan gibi düşük veya orta gelirli ülkelerde mantıklı olan nüfusun daha büyük bir bölümünün asgari ekonomik güvensizliğini ele almak olacaktır; mevcut yoksulluk karşıtı önlemlere dokunmadan, sadece en yoksulları ele almak değil.”
Aralık 2018’de Finlandiya’da test edilen modelde 2 bin kişiye 2 yıl boyunca aylık 630 dolar maaş verilmiş, programa devam etmeme kararı alınmıştı. Yine 2018’de, Stockton Kaliforniya’da 100 kişiyle sınırlı deneklere 18 ay boyunca 500’er dolar maaş verilmesi kararlaştırılmıştı.
Hindistan’da gerçekleştirilecek bu deneyin tüm aşamaları bu tür bir ekonomik gelir modelinin uygulanabilirliği konusunda önemli ipuçları verecek. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin yol haritalarını tekrar belirlemesine dahi yol açabilecek deneyle ilgili gelişmelerin takipçisi olacağız…
Bu yazının orijinali Yiğit Kırca imzası ile Gelecek Şimdi sitesinde yayımlanmıştır.
