Ay’ın karanlık değil, “öteki bir yüzü” var

Uzay keşfinin insanlık için ne kadar önemli olduğuna dair bir liste çıkarsak sanırım sonunu getiremeyiz. Bir tanesi, sırf daha gizemli olsun diye (ben dahil) kullandığımız bazı ifadelerin aslında yanlış olduğunu açıkça ortaya koyması. Çin’in tarihi Chang’e 4 görevi de en iyi ve son örnek.

Chang’e 4 adlı kondu ve Yutu-2 adlı keşif aracından oluşan görev, Çin saati ile 3 Ocak günü 10:26’da Ay’a indi (TSİ 05:26’da). Çin, Langrange 2 noktasına konumlanan Queqiao uydusu sayesinde Ay’ın öteki yüzü ile yaşanan iletişim sorununu aşmayı başardı ve ilk fotoğraflar inişten birkaç saat sonra yayımlandı.

Chang’e 4’ün Ay’ın “Dünya’dan uzak kalan tarafından” gönderdiği ilk tarihi fotoğraf oldukça ilginçti. Çünkü manzara son derece aydınlıktı. Sebebi, uzay aracının ışıklandırması değildi tabii, Güneş’in kendisiydi.

Dünya ile Ay arasında gel-git kilidi olduğu için Ay’ın bir yüzü yerden çıplak gözle görülmüyor. Ay’da bir gün 29,5 gün sürerken, uydumuz aynı sürede Dünya etrafındaki bir turunu tamamlıyor. Sonuç olarak bir tarafı sürekli bize sırtını dönmüş gibi uzak kalıyor. Ancak bu karanlıkta olduğu veya Güneş görmediği anlamına gelmiyor.

The Verge’e açıklama yapan Stony Brook Üniversitesi’nden fizik profesörü Frederick Walter, “Tıpkı Dünya gibi Ay’ın da yarısı belli aralıklarla gün yüzü görüyor” ifadesini kullandı.

Walter, Chang’e 4 tarihi yumuşak inişi yaptığında Ay’da saatin neredeyse 09:00 olduğunu ve fotoğraflardan anlaşıldığı gibi gün ışığı altında kaldığını belirtti.

Dahası, Yutu-2’nin Ay yüzeyine indiğinde yere düşen gölgesi, gün ışınlarının ne kadar canlı olduğuna bir diğer tarihi örnek. Bu noktada Çinlilerin Chang’e 4 ve Yutu-2’yi neden güneş panelleriyle döşediğini de anlamış oluyoruz.

Ay’ın öteki yüzünde keşif başladı

Dünya’dan baktığımızda parlak bir Dolunay gördüğümüzde bu bize dönük olan tarafında gün yaşandığı anlamına geliyor. Güneş Ay’ın öteki yüzüne vurduğunda ise Yeni Ay beliriyor. Güneş ışınlarının her iki safha arasındaki geçişlerinde ise büyüyen ve küçülen Ay’ı görüyoruz.

Chang’e 4 göreviyle beraner “Ay’ın karanlık yüzü” ifadeleri muhtemelen tarih olacak. Teknik olarak Ay’ın gün ışığı gören uzak tarafını da keşfetmeye başlamış durumdayız.

Chang’e 4, Ay’ın öteki yüzünün yüzeyinden ilk fotoğrafları gönderdi. Yörüngeden ilk fotoğrafı ise Ay’a gönderilen ilk uzay aracı olan Sovyet Luna 3 çekmişti. 1959’da elde edilen ilk kraterlerle dolu karanlık fotoğrafların ardından, NASA Ay Yörünge Kaşifi (LRO) ile Ay’ın didik didik edildiği küresel haritasının çıkarıldığı günlere geldik.

Chang’e 4, yepyeni bir sayfayı temsil ediyor. Güney Kutbu’ndaki Von Karman kraterine inen kondu ve uzay aracı, yer radarı dahil olmak üzere Ay’ın iç yapısına dahil veriler toplayacak. Aynı zamanda Ay’ın atmosferi ve jeolojisi hakkında yeni bilgiler elde edeceğiz. 2020’li yılların planları, bu verilere göre çizilmiş olacak.