Çelyabinsk üzerinde Şubat 2013’te patlayan meteor son ana kadar hiçbir yer gözlem tesisi tarafından fark edilmemişti. Çelyabinsk’in ardından Dünya’ya Yakın Cisimlerin (NEO) oluşturturduğu tehdit, birçok gökbilimci tarafından gündeme getirilmiş ve yeni projeler öne sürülmüştü.
Geride kalan üç yılda Dünya’yı korumak adına çok büyük bir atılım yapılmadığını söyleyebiliriz. Zira, Pazartesi sabahı bir asteroid Dünya’ya değecek kadar yaklaştı (kozmik ölçekte).
Siz ofiste çalışırken…
2017 AG13 olarak adlandırılan asteroid, ABD’nin Doğu Yakası’nda sabah saatlerinde Dünya’yı sıyırıp geçti. O esnada Türkiye’de birçoğumuz ofiste öğle sonrasının yoğunluğu ile mücadele ediyorduk. Amerikalılar ise sabah kahvelerini yudumluyor, çocuklarını okula bırakıyorlardı. İşte tam bu anlarda 10 katlı bir bina büyüklüğündeki 2017 AG13 tepemizde süzülüyordu.
2017 AG13, Dünya’yı ziyaret etmesinden sadece iki gün önce, Arizona Üniversitesi’nin Catalina Sky Survey çalışması kapsamında tespit edildi.
Gökbilimcilerin verdiği bilgiye göre, 2017 AG13’ün boyutları 15 ile 34 metre arasındaydı. Dünya’nın yanından geçerken, saniyede 16 kilometre hızla ilerliyordu. Slooh gözlemevinin verdiği bilgiye göre, 2017 AG13 Dünya’ya 190,000 kilometre kadar yaklaştı. Bu mesafe, Ay’ın Dünya’ya olan uzaklığının yarısını temsil ediyor.
2017 AG13’ün geçişini canlı takip eden Slooh astronomlarından Eric Edelman, heyecanlı dakikalar esnasında “Asteroid Dünya’ya çok yakın ve çok hızlı hareket ediyor… Venüs ve Dünya’nın yörüngelerinden geçiyor” ifadesini kullandı.
2017 AG13, TSİ 15.47 sularında Dünya’yı sessiz sedasız geçti. Aynısını, geçmişte başka asteroidler de yapmış ve haberimiz olmamıştı.
Atmosferde patlayacaktı
Eğer 2017 AG13 atmosfere girip yere çarpsaydı ne olurdu? Aslına bakılırsa atmosfer dışında olduğundan daha fark edilir hale gelmeyecekti.
Purdue Üniversitesi tarafından hazırlanan asteroid çarpışma simülatörü ‘Impact Earth’e göre, patlamadan ucuz yırtacaktık.
Simülatöre göre, 34 metre çapında olduğunu kabul ettiğimiz asteroid 45 derece açıyla Dünya’ya girseydi, atmosferde parçalanıp patlayacaktı. Patlamada 700 kiloton, yani Hiroşima’ya atılan nükleer bombanın yaklaşık 44 katı enerji ortaya çıkacaktı. Ancak yerden 16 kilometre yükseklikte yaşanacağı tahmin edilen patlama çok büyük bir gürültü dışında fark edilmeyecek ve yere zarar vermeyecekti.
Slooh ise 2017 AG13’ün Çelyabinsk meteoru kadar büyük olduğuna dikkat çekerek, atmosferde patlamasının yerleşim birimlerine zarar verebileceğini belirtti.
Purdue Üniversitesi’ne göre 2017 AG13 ile yaşadığımız türden bir karşılaşma 150 yılda bir denk geliyor.
NEO’ları takip eden Gezegen Bilimi Enstitüsü direktörü ve CEO’su Mark Sykes, ‘NEO geçişlerinin sanıldığı kadar nadir olmadığını, bu yüzden dikkat edilmesi gerektiğini’ belirtti.
NASA Dünya’ya Yakın Nesneler Programı’na göre, sadece Ocak ayı içinde 2017 AG13 gibi 38 yakın geçiş daha bekleniyor.
Kozmik termonükleer bombaları önleyebilecek miyiz?
Sykes, NEO’ları gözlemlemesi için inşa edilmesi öngörülen NEOCam’in arkasındaki isimlerden biri. NEOCam, 150 metre ve üzerindeki asteroidleri tespit edecek. 2017 AG13 gibi küçük asteroidleri ise yakın mesafeden görebilecek.
Teleskobun gökyüzünde 10 yıl görev yapması, bugüne kadar tespit edilen NEO’ların 10 katını tek başına bulmasını sağlayabilir.
Dünya’ya kozmik bir termonükleer bombanın çarpması ihtimali ile yaşıyoruz. Buna rağmen, ‘geç kalınmış’ uzay programları bu tür hassas konuların önüne geçiyor ve birçok ülke halen uluslararası uzay programlarını destekleyecek bütçe ve altyapı oluşturamıyor.
Nihayetinde, NASA birkaç hafta önce NEOCam için bütçe ayrılması planını ikinci kez erteledi. Bunun yerine Mars yolculuğu ve Güneş Sistemi’ndeki asteroidlerin keşfi ön planda yer alıyor.
Kısaca, Dünya’ya Yakın Nesneleri tespit etme ve en önemlisi onları durdurabilme yeteneğimiz çok kısıtlı.
