Gökbilimciler, Temmuz 2017’de Başak takımyıldızındaki sönük bir kırmızı cüceden esrarengiz sinyaller geldiğini açıklamıştı. Birkaç gün önce, yıllar süren taramaların yıldızın yaşanabilir bölgesinde bir gezegen keşfi ile sonuçlandığı açıklandı. Ross 128b adı verilen gezegen, yaşam umudu sunan yeni Dünya benzeri gök cismi olabilir.
Dünya’ya en yakın yaşanabilir gezegen olan Proxima Centauri b, bilim dünyasına büyük bir heyecan yaşatmıştı. İkinci en yakın yaşanabilir gezegen olarak beliren Ross 128b, bir kırmızı cücenin yörüngesinde yer alıyor. Samanyolu’ndaki yıldızların yüzde 70’ini kırmızı cücelerin temsil ettiği düşünülüyor. Gökbilimcilerin son yıllarda yaptığı araştırmalar, her üç kırmızı cüceden bir tanesinin yörüngesinde en az bir gezegen bulunması gerektiğine işaret etmişti.
Proxima Centauri b, sadece 4.25 ışık yılı mesafede olmasına rağmen Ross 128b’den daha az yaşanabilir olması muhtemel. Proxima Centauri yıldızının henüz 5 milyar yaşında olması, yıldızın yörüngesindeki gezegenleri Dünya’dan 30 kat daha fazla morötesi radyasyona maruz bırakıyor.
Ross 128b’nin yıldızı ise gökbilimciler tarafından ‘çok sessiz’ olarak ifade ediliyor. Yıldız 7 milyar yaşın üzerinde ve dönüş hızı ve yaydığı radyasyon çok daha düşük. Yıldızının etrafındaki bir yörüngeyi 9.9 günde tamamlayan Ross 128b’nin yüzey sıcaklığı -60 ile +20 arasında değişiyor.
11 ışık yılı ötedeki kırmızı cüceden esrarengiz sinyaller yayılıyor
Yaşanabilir bölgede ama su barındırıyor mu?
Ros 128b, Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde yer alan HARPS cihazı kullanılarak keşfedildi. HARPS, yıldızların yaydığı gözlemleyerek yörüngelerindeki kütleçekim etkisinin oluşturduğu değişimleri tespit ediyor. Astronomlar tam 12 yıl boyunca Ross 128’in parlaklığını ve hareketini inceledi ve birkaç gün önce izlediği rotada çok zayıf ama düzenli bir ‘sarsıntı’ belirlediklerini açıkladı. Bu titreşim veya sallantının kaynağı, Dünya’dan yüzde 30 daha büyük olan bir gezegen. Uyguladığı çekim kuvveti ile yıldızının hafifçe merkezinden kaymasına neden oluyor.
Astronomy&Astrophysics dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, Ross 128b yıldızına Dünya’nın Güneş’e olan mesafesinden 20 kat daha yakın (7,5 milyon kilometre). Ancak sönük kırmızı cücenin ışınlarından en iyi şekilde yararlanabileceği mesafede yer alıyor. Atmosfer koşullarına bağlı olarak Ross 128b’nin sıvı su barındırabileceği düşünülüyor.
Araştırmada yer alan Grenoble Alps üniversitesinden Xavier Bonfils, “Yıllarca biriken veri sonunda sinyal olarak karşımıza çıktı… Gezegenin yaşanabilirliği hakkında kesin bir sonuca varmak için çok daha fazla veriye ihtiyacımız var” ifadesini kullandı.
Proxima Centauri sistemi üzerinde çalışmalar yapan Villanova Üniversitesi’nden Ed Guinan’a göre Ross 128b milyarlarca yıl önce fazlasıyla yaşanmaz bir yerdi. Ross 128 yıldızının sadece 1 milyar yıl yaşında olduğu zamanlarda gezegen bir nevi alev halindeydi. Guinan, “Gezegenler en kritik zaman diliminde x-ışınlarına ve bugün maruz kaldıklarından binlerce kat güçlü yıldız fırtınalarına karşı koymaya çalışıyorlar. Sıvı su barındırabilmek için yeterli sıcaklığa sahip olmak yıldıza yakın durmak anlamına geliyor ancak yıldızlar genç zamanlarında fırtınalar ve patlamalar ile gezegenleri yakıyor. Bu tüm kırmızı cücelerin ilk zamanları için geçerli. Aslına bakılırsa çok iyi ev sahipleri değiller” dedi.
“Proxima Centauri’de yaşanabilir bir gezegen var”
Daha rahat incelememiz için bize yaklaşıyor
Ross 128b’nin varlığı henüz geçiş yöntemi (transiting method) kullanılarak doğrulanmış değil. Kepler Uzay Teleskobu’nun kullandığı yöntem, gezegenlerin yıldızlarının önünden geçerken oluşturdukları karaltı ile tespit edilmelerini sağlıyor. Buna rağmen Bonfils ve meslektaşları elde edilen sonuçlar hakkında iyimser. Amaçları, Dünya’ya 16 ışık yılı mesafe içinde olan tüm kırmızı cüceleri incelemek.
Ross 128b’nin en yaşanabilir gezegen olmayabileceğini not düşen Bonfils, buna rağmen ‘dış gezegen keşfinin tam hız devam ettiğini’ söyledi. Bugün elde edilecek bilgiler, yakın gelecekte faaliyete geçecek Dev Macellan Teleskobu ve James Webb Uzay Teleskobu gibi cihazlar için ilk önemli deneyleri temsil edecek.
Avrupa Güney Gözlemevi (ESO) araştırmacılarının not düştüğü ilginç bir bilgi, Ross 128 yıldızının Samanyolu’na doğru hareket ettiği. Hatta, 79,000 yıl sonra en yakın yıldızlararası komşumuz olacak.
