1 milyon dolarlık girişimin hazin sonu

Girişimcilik ekosisteminin barındırdığı irili-ufaklı birçok sorunun merkezine yakın bir noktada yer alan sermaye, ABD’de bir genç startup’ın ‘geçici olarak’ havlu atmasına neden oldu.

Yusufçuk tasarımına sahip avuç içi kadar bir robotik drone geliştirmeyi amaçlayan TechJet, 2012’de 110 bin dolar hedefle Indiegogo’da kampanya başlattığında, kısa sürede toplayacağı ilgiyi muhtemelen tahmin etmiyordu. Bir ay içinde 1 milyon 140 bin dolar bağış toplayan TechJet, Cnet’ten ScienceDaily’e kadar birçok web sitesinde haber olmayı da başarmıştı.

Aldığı destekle uçuşa geçen TechJet ekibi, tıpkı bir yusufçuk gibi uçabilecek bir drone geliştirme çalışmalarına başladı. Oldukça kapsamlı proje sürecinde geliştirilen 12 prototip paketinden 5 tanesini tamamen satmayı başaran TechJet, buna rağmen Ar-Ge sürecini hedeflediği sürede tamamlamayı başardı. Firma, iki gün önce Indiegogo sayfasından yapılan açıklamada projenin geçici olarak durduğunu açıkladı.

TechJet, projeye ara verilmesinin başlıca Indiegogo ve PayPal ile yaşanan ödeme sorunu olduğunu belirtse de, detay vermedi. Her ne kadar zor görünse de en azından denemeyi göze aldıkları için tebrik edilmesi gereken bir işe imza atan TechJet yoluna devam edebilecek mi belli değil. TechCrunch’ın Georgia Teknoloji Enstitüsü’ndeki laboratuvarını geçmişte haber yaptığı TechJect’in, Robotic Dragonfly’ı hayata geçirememesinde finansal sıkıntının dışında da sorunlar olması muhtemel. İşin kötüsü, girişimcilik ekosisteminin en güçlü olduğu ABD’de TechJet ilk örnek değil.

Büyük projeler hüsran getirebilir

Genç firmaların küresel başarı oranı yüzde 10 civarında. Ülke ortalamalarını alma şansımız olsaydı sanırım bu Türkiye için yüzde 1 civarında çıkardı. Teknoloji ve bilim dünyasının en büyük risklerini üstlenen girişimciler, bu yönleriyle her zaman takdiri hak ediyor olsa da, sanırım hiçbir zaman aklımızdan çıkarmamamız gereken unsur, desteğin her zaman yeterli olmadığı.

TechJet’in Kickstarter versiyonu olarak gösterilebilecek Pirate3D, üstteki ifadeye bir diğer örnek. Son kullanıcıların evlerinde ürün basabileceği bir 3D yazıcı prototipi geliştirmeyi amaçlayan firma, 4 bine yakın destekçinin bağışıyla 2013’te 1,5 milyon dolar toplamayı başarmıştı.

Aldığı destekle Ar-Ge sürecini hızla ilerleten Pirate3D, Eylül 2014’e kadar sadece 200 3D yazıcı üretebilirken, Ekim 2015’e gelindiğinde siparişlerin ancak yüzde 60’ını karşılayabilmişti. Firma, siparişleri tamamlamak için alacakları ek desteğin bile yeterli olmayacağını kabul eden bir açıklamada bulununca, Pirate 3D bayrağını çekmiş oldu.

https://youtu.be/43UaLZtov_8

Dikkat edilmesi gerekenler

TechCrunch’ın dikkat çektiği önemli nokta, girişimcilerin kitle kaynak fonu sitelerinde elde edecekleri destekle tüm sorunlarını çözeceklerini sanmaması. Bunun kısa ve net örneği, Pirate 3D’nin başına gelenler.

Kickstarter’ın Ekim ayında belirlediği yeni Kullanım Şartları’na göre, ‘firmalar karşılayamadıkları taleplerin parasını ödemek zorunda.’ Pirate 3D’nin bazı modelleri geçtiğimiz yılın Kullanım Şartları’nda kalmış olsa da, firma hizmetini karşılayamadığı yüzde 40’lık kesime ödeme yapmak zorunda. TechJet de çalışmalarını açık kaynaklı hale getirerek projeye gönül vermiş olanları biraz tatmin etmeyi umuyor.

Diğer şartlar arasında, firmaların aldıkları yardımı nasıl değerlendirdiklerini süreciyle beraber sunması gerektiği yer alıyor. Kısaca ne paranın ödenmesi, ne de harcanması aşamasında şartlar sanıldığı kadar kolay değil. Çok fonksiyonlu bir ürünü Alpha, Beta, Gamma, Omega gibi birçok modelde üretmeye çalışan TechJet, bu nedenle kaynaklarını daha hızlı tüketmek zorunda kaldı.

Doğrulanabilir görseller sunamadığı için Kickstarter’dan atılan ve Indiegogo’da şansını deneyen lazer tıraş bıçağı Skarp, bir diğer ufak örnek. Girişim, Kickstarter’da hiç kullanamadığı 4 milyon dolar bağış toplamıştı.

TechJet ve Pirate3D, arkalarındaki başarılı ekiplere ve büyük desteğe rağmen hedefe ulaşılamayabileceğini gösteren iki örnek. Her iki firma, başarılı ürünler ortaya koymalarına rağmen havlu atmak zorunda kaldı.

Son derece kalabalık ve acımasız girişimci ekosisteminin şartları ne kadar iyi veya kötü olsa da sonuca ulaşmak yatırımdan çok ekibin kendisine kalıyor. Daralan yüzde 10 çemberinin içinde kalabilmek her geçen gün daha da zorlaşıyor.